‘Rusya’nın üç vazgeçilmezi ile ABD’nin iki olmazı muahedenin zorluğuna işaret, süreç uzayabilir’
Rusya Federasyonu’nun ABD ve NATO’ya yönelik güvenlik garantileri muahedeleri için birinci görüşme Biden idaresiyle Cenevre’de gerçekleştirildi. Rusya’nın NATO’nun genişlemesine son verilmesi, Avrupa güvenlik mimarisiyle ilgili kritik tekliflerine dair ABD tarafınca birinci yapılan açıklamalar, umut vermiyor.
Görüşmeler öncesinde Rusya’nın dikkatini batısına çevirdiği bir periyotta Kazakistan‘da yaşanan silahlı isyan ve darbe teşebbüsü dikkatlerin Asya’ya çevrilmesine yol açtı.
Rusya-ABD/NATO görüşmeleri, Ukrayna’dan Kazakistan’a uzanan coğrafyadaki gelişmelerin jeopolitik yankıları ve Türkiye’nin tavrını Cumhuriyet gazetesi müellifi Mehmet Ali Güller ile konuştuk.
‘Rusya’nın üç vazgeçilmezi ile ABD’nin iki olmazı sonuç elde etmenin zorluğuna işaret’
Mehmet Ali Güller’e nazaran, Rusya ile ABD içinde güvenlik garantileri mutabakatına yönelik Cenevre’deki görüşme iki ülkenin çizdiği ‘kırmızı çizgiler’ bağlamında düşünüldüğünde, mutabakat ihtimali fazlaca mümkün görünmüyor. Rusya’nın ‘üç vazgeçilmezi’ ile ABD’nin ‘iki olmazına’ atıf yapan Güller, kısa vadede olumlu sonuç elde etmenin zorluğuna dikkat çekti. Öteki yandan Güller, bir sıcak çatışmaya girmek de kimsenin işine gelmediği için bu süreçlerin biraz daha uzatılacağı görüşünde:
“İlk müzakerelerden ortaya çıkan sonuç bir mutabakat yok. Her ne kadar taraflar yeterli niyet açıklamaları yapsalar da ileriye dönük mutabakat altyapısının olabileceğine dair temennilerde bulundularsa da yedi saat süren birinci müzakerelerde her iki ülkenin çizmiş olduğu kırmızı çizgiler doğrusu bir mutabakat ihtimalini hayli mümkün göstermiyor. Rus heyetinin üç vazgeçilmez ilanı var. Amerikan heyetinin de iki olmazı var. Rusya açısından birincisi NATO’nun genişlemesinin artık durması ve genişleyemeceğine dair yasal bir garanti var. İkincisi, Rus hududu yakınlarına Rus topraklarındaki gayeleri vurma kapasitesine sahip silahların konuşlanmaması konusunda bir garanti var. Üçüncüsü ise, ‘NATO olarak 97 itibariyle bizim eski bölgemizdeki kimi ülkeleri NATO şemsiyesi altına aldınız lakin bu ülkeleri daha ileri bir askeri tehdit noktasına getirecek birtakım askeri işbirlikleri önlensin’ istiyor. Bunların karşılığında Amerikan heyetinin de iki tane olmazı var. NATO’nun genişlememe garantisi bağlamında karşılık olarak söylüyorlar; ‘Kendi açık kapı siyasetimizden asla vazgeçmeyiz.’ İkincisi ise Amerika olarak bizimle çalışmak isteyen ülkelerle asla vazgeçmeyiz diyorlar. Bu üç vazgeçilmez iki olmazı masaya koyduğunuzda bunlardan bir muahede çıkarmak çok güç. ötürüsıyla bu müzakerelerin kısa vadede olumlu bir sonuca dönme mümkünlüğü yok. Lakin buradan bir sıcak çatışmaya gitmek de kimsenin işine gelmediği için bu süreçlerin biraz daha uzatılacağı, NATO-Rusya toplantısıyla biraz daha bu sıkıntıların tartışılacağı bir surece girmiş oluyoruz. Bu uzlaşmaz nitelikteki hususlar üzerinden hareket etmekten bir sonuç çıkmayacağı için birtakım öteki noktalardan süreci uzatma işleri olabilir.”
‘KGAÖ ve ŞİÖ’ye değerli işler düşüyor’
Güller, işin bir ucunun da Çin’de de dahil olduğu BMGK’nın beş üyesi ve nükleer silahlar sorunu olduğunu söylerken, global güç uğraşının alanının genişlediği bir bilek güreşine işaret etti. ABD’nin Avrupa’yı bir bütün olarak yanına alarak Rusya’ya karşı harekete geçebilecek durumda olmadığı görüşündeki Güller, ‘rejim değişikliği becerilemezse kaos çıkarma’ yoluna gidilebileceğini belirterek Kazakistan olaylarına atıfta bulundu. Güller, bu teşebbüslere karşı Kolektif Güvenlik Mutabakatı Örgütü (KGAÖ) ve Şanghay İşbirliği Örgütü’ne (ŞİÖ) değerli işler düştüğü değerlendirmesini yaptı:
“Çünkü bu işin bir ucu da Çin’in de dahil olduğu ve BMGK’nın beş üyesi olarak açıklanan nükleer silahlar konusu var. Orada da Çin şunu bastırıyor; ‘Benim nükleer silah artırmamı engellemeye çalışıyorsunuz ancak evvel siz kendinizinkini indirin ya da benim sizin düzeyinize varmama mahzur olmayın’ diyor. ‘Bu işler nereye varır’ın yanıtı olarak içine Kazakistan’ı da koyarak şu biçimde söyleyebiliriz. Önümüzdeki 5-10 yıl Amerika-Rusya-Çin üçgeninde global güç uğraşının alanının da genişlediği, düzeneklerinin da çoğaldığı bilek güreşinin güçlenerek artacağı bir periyot yaşıyoruz. Bugün Kazakistan sorunlarıyla ilgili önümüzdeki yıllar KGAÖ ve ŞİÖ’ye büyük vazifeler düşüyor demiştim. Amerika, Rusya’ya karşı Avrupa’yı bir bütün olarak yanına alıp kesin süreci başlatacak bir durumda değil, hegemonyasının azalması buna müsaade etmiyor. Amerika, ‘Artık rejim değiştiremiyorsam da o rejimlerde istikrarsızlık, kaos yaratmak işime gelir’ diyerek Kazakistan’daki gibisi işleri dünyanın değişik yerlerinde yapmaya devam edecek. O niçinle ŞİÖ ve KGAÖ’ye değerli işler düşüyor.”
‘Kazakistan’da istikrarsızlık ve kaos ortamının oluşması bir daha Amerika açısından bir kar görülüyor’
Güller, RAND’ın 2019 raporundaki Rusya tavsiyelerini uyguladığı görülen ABD’nin Amerikan medyasına yansıyan son dizaynının 20 ülkede askeri tesis imali için şirketlerle muahede yapması olduğunu aktardı. Güller, bu ülkeler içinde Özbekistan ve Tacikistan’la birlikte Kazakistan’ın da yer aldığına dikkat çekti. Bunun Afganistan’dan çekilme daha sonrası ABD’nin Orta Asya’da bulunma muhtaçlığına işaret ettiğini belirten Güller, Kazakistan’dan Ukrayna üzere ‘kazanımlar’ çıkarılamasa bile istikrarsızlık ve kaos yaratılmasının ‘kazanç’ görüldüğü değerlendirmesi yaptı. Güller, Kazakistan’daki bir haftalık karışıklık ile Ukrayna görüşmelerinin kısmen dengelendiğini söylemiş oldu:
“RAND’ın raporunu siz de yazınızda yazmışsınız. 2019 raporunun kıymetli unsurları var. Aslında orada Amerikan hükümeti söylemiş ve yapılıyor da. Bundan 7 ay evvel Mayıs ayında Amerikan ordusunun Amerikan medyasına yansıyan bir talep evrakı ortaya çıkmıştı. Pentagon yaklaşık 20 ülkede yeni tesis imali için kimi şirketlerle 5 yıllık muahede yaptığını ortaya koyuyordu. 240 milyon dolarlık harcama planı vardı. Amerika’nın askeri tesis yapmayı planladığı ülkelerin listesi de vardı. O ülkeler ortasında Kazakistan da var, Özbekistan, Tacikistan ile birlikte. Mayıs ayında bir Pentagon dokümanında Amerika’nın askeri tesis yapmayı planladığı ülkeler olarak şu niçinle geçiyor olabilir: Trump devrinde uygulaması başlatılan Afganistan’dan geri çekilme mecburiliği Biden idaresiyle nihayete erdirildi. Amerika, çekilmeden daha sonra Orta Asya’da bulunma gereksinimini nasıl gidereceğinin yollarını arıyordu. Amerika bu işe Ukrayna üzere bir son sonuç alabileceğini biliyor değil, Kazakistan’dan bu biçimde bir şey çıkmayacağını biliyordu. Buna karşın bu hamleyi niçin yaptı? Buralarda biraz istikrarsızlık ve kaos ortamının oluşması bir daha Amerika açısından bir yarar olarak görülüyor. Biraz da bu niçinle bu işlere girdi. Yoksa Ukrayna çıkaracak gücü de yok. Ukrayna’daki üzere Kazakistan ortasında insan ve materyal bakımından bir yatırımı da yok. Oradan bir Ukrayna çıkmayacağı aslına bakarsanız görülüyordu. Lakin bir hafta boyunca iç karışıklık ile Ukrayna görüşmeleri kısmen dengelendi. Öbür yandan ileriye dönük bir şey olma adımı atıldığında bundan kısmi bir sonuç alındığının da görülmesi genelde bir şuur oluşturacağı için bunun ileride bir daha yenidenlanabilmesinin yerini oluşturmuş oldu.”
‘ABD, KGAÖ’nün birinci defa epeyce süratli konum alarak darbe teşebbüslerinde yapılamayanı birinci sefer kararlılıkla yaptığını gördü’
Güller, KGAÖ’nün aksiyonlar değil stratejik devlet tesislerine terör akınlarını önlemek için davet üzerine Kazakistan’a gönderildiğini anımsatırken, Tokayev’in olayların yatışmasıyla çekilme takvimi deklare ettiğını söylemiş oldu. Güller, ABD’nin KGAÖ’nün birinci kere fazlaca süratli durum alarak evvelki darbe teşebbüslerinde yapılamayanı birinci defa kararlılıkla sergilediğini gördüğünü lisana getirdi:
“Amerika davet yaptı da KGAÖ bu niçinle çıkıyor değil. esasen bu davetten evvel de ‘Kazakistan devlet lideri kendi ülkesine yabancı asker çağırdı, kendi halkını kurşunlatıyor’ üzere propagandalar da yaptılar, yansımalarını Türkiye’de de gördük. halbuki başından itibaren KGAÖ’nün o hareketlerle ve çatışma alanlarıyla hiç bir alakasının olmayacağı davet metninde vardı. Stratejik ehemmiyete haiz birtakım yerlere terörist akın olmasını önlemek üzere çağrılmışlardı. Hareketler de sönümlenmeye başlayınca KGAÖ’nün bu nazaranvine gerek kalmadığı için bir çekilme takvimi deklare ettilar. Amerika, bir batı kurnazlığı yaparak bunu fırsata çevirip güya kendileri çağrıyı yaptı da karşılığında Rusya ve KGAÖ de çekilmek zorunda kalıyormuş üzere propaganda yapmaya çalışıyorlar, o denli bir durum yok. İşlerini yerine getirdi ve çekiliyor. Washington’ın gördüğü gerçek şu. KGAÖ, birinci sefer epeyce süratli konum alarak Amerika’nın bugüne kadarki yaptığı misal turuncu darbe teşebbüslerinde yapılamayanı birinci kere kararlılıkla yaptığını gördü. Bu Amerika açısından alınabilecek en kıymetli derstir. Amerika o dersin üzerine propagandayla o dersin kendisine dezavantaja dönüşen konumunu kapatmaya çalışıyor.”
‘Türk Devletleri Topluluğu ŞİÖ ruhunu besleyecek bir çizgi benimserse…’
Güller’e bakılırsa, Türk Devletleri topluluğu, ŞİÖ ruhunu besleyecek bir çizgi benimserse, Avrasya’nın çıkarlarına olacak biçimde bir yasal İslamcı örgütlerin teşebbüslerine karşı bir savunma noktasında fonksiyon bakılırsabilir. Fakat Güller, bugünden yarına buna önemli manalar yükleyebilmek eldeki datalarla fazlaca mümkün değil:
“Türk Devletleri topluluğu ŞİÖ’nün ruhunu besleyecek bir çizgi benimserse olabilir. Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin Çin ve Rusya ile inşa ettiği ŞİÖ, daha Şanghay beşlisi iken 1996’da kurulduğunda maksadı Orta Asya merkezli terörle gayret faaliyetleriydi. O minvalde Özbekistan’da FETÖ’cülüğün tasfiyesi de ŞİÖ’nün terörle çaba konseptinin ruhu ortasında manalıydı. Şayet Türk Devletleri topluluğu, hem üye devletler hem ŞİÖ üyesi ülkeler bu konsepti birleştirirlerse bu biçimde Türk Devletleri topluluğu da kuşkusuz Avrasya’nın çıkarlarına olacak biçimde İslamcı örgütlerin bu teşebbüslerine karşı bir yasal savunma noktasında fonksiyon nazaranbilirler. Ancak bugünden yarına buna önemli manalar yükleyebilmek elimizdeki bilgilerle hayli mümkün değil.”
‘Putin’in oligarklarla çabasının bir benzerini Kazakistan’da Tokayev ilan etmiş oldu’
Kazakistan için Devlet Lideri Kasım Cömert Tokayev’in deklare ettiğı kamusal program ve Nazarbayev devrinde zenginleşenlere yapılan davetin kıymetine dikkat çeken Güller, Putin’in oligarklarla çabasının bir benzerini Tokayev’in ilan etmiş olduğu görüşünde. Güller, Tokayev’in önemli bir çaba programı koyup koymadığının önümüzdeki günlerde daha net görüleceğini ekledi:
“Kazakistan özelinde konuşacak olursak bugün Tokayev’in deklare ettiğı program değerli. Nazabayev periyoduna gönderme yaparak, o periyotta zenginleşenlerden Kazak halkına borcunu ödeme vakti geldi daveti yapması, aslında Kazakistan’da olayların başlamasıyla birlikte konuştuğumuz Hazar’daki neoliberal siyasetlerin en bariz uygulandığı güç kesimindeki münasebetleri gündeme getirmiş oldu. Nazabayev periyodunda bir oligarklaşma vardı. Tokayev’in bugünkü çıkışını şayet uygulayabilirse bir Putinleşme olarak değerlendiriyorum. Putin’in oligarklarla uğraşının bir benzerini Tokayev ilan etmiş oldu. Bu deklare ettiğı programın temel itibariyle toplumsal adaleti bir daha sağlayacak ekonomik bölüşümü biraz daha halk ismine rahatlatacak, kamu bütçesi altında çalışanların maaşların artırılması üzere unsurlara bakacak olursak daha halkçı bir manzara veriyor. Bugünkü tansiyonu düşürmeye yönelik bir çıkış mıdır, yoksa gerçekten Tokayev, Nazabayev devrindeki oligarklaşan yapılarla önüne önemli bir uğraş programı mı koyuyor önümüzdeki günlerde daha net biçimde nazaranceğiz. Lakin bugünkü açıklamalar pek manalıydı. Bundan yalnızca Kazakistan değil bir epey ülkenin de çıkarması gereken dersler var. Zira oligarklaşma her ne kadar Rusya ile özdeşleşen bir kavramsa da bize kadar sirayet etmiş bir kavram. Bir iktidar devrinde sermaye transferiyle belirli yapıların zenginleştirilmesi. Muhakkak ihaleyle bizde de zenginleştirilen büyük şirketler olduğu üzere. O bakımdan değerli bir çıkış. Amerika’da oligarklığı da aşan bir tarif bir emperyalizmle değerlendirebileceğimiz memleketler arası inhisarlar, hayli daha ötesi.”
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Rusya Federasyonu’nun ABD ve NATO’ya yönelik güvenlik garantileri muahedeleri için birinci görüşme Biden idaresiyle Cenevre’de gerçekleştirildi. Rusya’nın NATO’nun genişlemesine son verilmesi, Avrupa güvenlik mimarisiyle ilgili kritik tekliflerine dair ABD tarafınca birinci yapılan açıklamalar, umut vermiyor.
Görüşmeler öncesinde Rusya’nın dikkatini batısına çevirdiği bir periyotta Kazakistan‘da yaşanan silahlı isyan ve darbe teşebbüsü dikkatlerin Asya’ya çevrilmesine yol açtı.
Rusya-ABD/NATO görüşmeleri, Ukrayna’dan Kazakistan’a uzanan coğrafyadaki gelişmelerin jeopolitik yankıları ve Türkiye’nin tavrını Cumhuriyet gazetesi müellifi Mehmet Ali Güller ile konuştuk.
‘Rusya’nın üç vazgeçilmezi ile ABD’nin iki olmazı sonuç elde etmenin zorluğuna işaret’
Mehmet Ali Güller’e nazaran, Rusya ile ABD içinde güvenlik garantileri mutabakatına yönelik Cenevre’deki görüşme iki ülkenin çizdiği ‘kırmızı çizgiler’ bağlamında düşünüldüğünde, mutabakat ihtimali fazlaca mümkün görünmüyor. Rusya’nın ‘üç vazgeçilmezi’ ile ABD’nin ‘iki olmazına’ atıf yapan Güller, kısa vadede olumlu sonuç elde etmenin zorluğuna dikkat çekti. Öteki yandan Güller, bir sıcak çatışmaya girmek de kimsenin işine gelmediği için bu süreçlerin biraz daha uzatılacağı görüşünde:
“İlk müzakerelerden ortaya çıkan sonuç bir mutabakat yok. Her ne kadar taraflar yeterli niyet açıklamaları yapsalar da ileriye dönük mutabakat altyapısının olabileceğine dair temennilerde bulundularsa da yedi saat süren birinci müzakerelerde her iki ülkenin çizmiş olduğu kırmızı çizgiler doğrusu bir mutabakat ihtimalini hayli mümkün göstermiyor. Rus heyetinin üç vazgeçilmez ilanı var. Amerikan heyetinin de iki olmazı var. Rusya açısından birincisi NATO’nun genişlemesinin artık durması ve genişleyemeceğine dair yasal bir garanti var. İkincisi, Rus hududu yakınlarına Rus topraklarındaki gayeleri vurma kapasitesine sahip silahların konuşlanmaması konusunda bir garanti var. Üçüncüsü ise, ‘NATO olarak 97 itibariyle bizim eski bölgemizdeki kimi ülkeleri NATO şemsiyesi altına aldınız lakin bu ülkeleri daha ileri bir askeri tehdit noktasına getirecek birtakım askeri işbirlikleri önlensin’ istiyor. Bunların karşılığında Amerikan heyetinin de iki tane olmazı var. NATO’nun genişlememe garantisi bağlamında karşılık olarak söylüyorlar; ‘Kendi açık kapı siyasetimizden asla vazgeçmeyiz.’ İkincisi ise Amerika olarak bizimle çalışmak isteyen ülkelerle asla vazgeçmeyiz diyorlar. Bu üç vazgeçilmez iki olmazı masaya koyduğunuzda bunlardan bir muahede çıkarmak çok güç. ötürüsıyla bu müzakerelerin kısa vadede olumlu bir sonuca dönme mümkünlüğü yok. Lakin buradan bir sıcak çatışmaya gitmek de kimsenin işine gelmediği için bu süreçlerin biraz daha uzatılacağı, NATO-Rusya toplantısıyla biraz daha bu sıkıntıların tartışılacağı bir surece girmiş oluyoruz. Bu uzlaşmaz nitelikteki hususlar üzerinden hareket etmekten bir sonuç çıkmayacağı için birtakım öteki noktalardan süreci uzatma işleri olabilir.”
‘KGAÖ ve ŞİÖ’ye değerli işler düşüyor’
Güller, işin bir ucunun da Çin’de de dahil olduğu BMGK’nın beş üyesi ve nükleer silahlar sorunu olduğunu söylerken, global güç uğraşının alanının genişlediği bir bilek güreşine işaret etti. ABD’nin Avrupa’yı bir bütün olarak yanına alarak Rusya’ya karşı harekete geçebilecek durumda olmadığı görüşündeki Güller, ‘rejim değişikliği becerilemezse kaos çıkarma’ yoluna gidilebileceğini belirterek Kazakistan olaylarına atıfta bulundu. Güller, bu teşebbüslere karşı Kolektif Güvenlik Mutabakatı Örgütü (KGAÖ) ve Şanghay İşbirliği Örgütü’ne (ŞİÖ) değerli işler düştüğü değerlendirmesini yaptı:
“Çünkü bu işin bir ucu da Çin’in de dahil olduğu ve BMGK’nın beş üyesi olarak açıklanan nükleer silahlar konusu var. Orada da Çin şunu bastırıyor; ‘Benim nükleer silah artırmamı engellemeye çalışıyorsunuz ancak evvel siz kendinizinkini indirin ya da benim sizin düzeyinize varmama mahzur olmayın’ diyor. ‘Bu işler nereye varır’ın yanıtı olarak içine Kazakistan’ı da koyarak şu biçimde söyleyebiliriz. Önümüzdeki 5-10 yıl Amerika-Rusya-Çin üçgeninde global güç uğraşının alanının da genişlediği, düzeneklerinin da çoğaldığı bilek güreşinin güçlenerek artacağı bir periyot yaşıyoruz. Bugün Kazakistan sorunlarıyla ilgili önümüzdeki yıllar KGAÖ ve ŞİÖ’ye büyük vazifeler düşüyor demiştim. Amerika, Rusya’ya karşı Avrupa’yı bir bütün olarak yanına alıp kesin süreci başlatacak bir durumda değil, hegemonyasının azalması buna müsaade etmiyor. Amerika, ‘Artık rejim değiştiremiyorsam da o rejimlerde istikrarsızlık, kaos yaratmak işime gelir’ diyerek Kazakistan’daki gibisi işleri dünyanın değişik yerlerinde yapmaya devam edecek. O niçinle ŞİÖ ve KGAÖ’ye değerli işler düşüyor.”
‘Kazakistan’da istikrarsızlık ve kaos ortamının oluşması bir daha Amerika açısından bir kar görülüyor’
Güller, RAND’ın 2019 raporundaki Rusya tavsiyelerini uyguladığı görülen ABD’nin Amerikan medyasına yansıyan son dizaynının 20 ülkede askeri tesis imali için şirketlerle muahede yapması olduğunu aktardı. Güller, bu ülkeler içinde Özbekistan ve Tacikistan’la birlikte Kazakistan’ın da yer aldığına dikkat çekti. Bunun Afganistan’dan çekilme daha sonrası ABD’nin Orta Asya’da bulunma muhtaçlığına işaret ettiğini belirten Güller, Kazakistan’dan Ukrayna üzere ‘kazanımlar’ çıkarılamasa bile istikrarsızlık ve kaos yaratılmasının ‘kazanç’ görüldüğü değerlendirmesi yaptı. Güller, Kazakistan’daki bir haftalık karışıklık ile Ukrayna görüşmelerinin kısmen dengelendiğini söylemiş oldu:
“RAND’ın raporunu siz de yazınızda yazmışsınız. 2019 raporunun kıymetli unsurları var. Aslında orada Amerikan hükümeti söylemiş ve yapılıyor da. Bundan 7 ay evvel Mayıs ayında Amerikan ordusunun Amerikan medyasına yansıyan bir talep evrakı ortaya çıkmıştı. Pentagon yaklaşık 20 ülkede yeni tesis imali için kimi şirketlerle 5 yıllık muahede yaptığını ortaya koyuyordu. 240 milyon dolarlık harcama planı vardı. Amerika’nın askeri tesis yapmayı planladığı ülkelerin listesi de vardı. O ülkeler ortasında Kazakistan da var, Özbekistan, Tacikistan ile birlikte. Mayıs ayında bir Pentagon dokümanında Amerika’nın askeri tesis yapmayı planladığı ülkeler olarak şu niçinle geçiyor olabilir: Trump devrinde uygulaması başlatılan Afganistan’dan geri çekilme mecburiliği Biden idaresiyle nihayete erdirildi. Amerika, çekilmeden daha sonra Orta Asya’da bulunma gereksinimini nasıl gidereceğinin yollarını arıyordu. Amerika bu işe Ukrayna üzere bir son sonuç alabileceğini biliyor değil, Kazakistan’dan bu biçimde bir şey çıkmayacağını biliyordu. Buna karşın bu hamleyi niçin yaptı? Buralarda biraz istikrarsızlık ve kaos ortamının oluşması bir daha Amerika açısından bir yarar olarak görülüyor. Biraz da bu niçinle bu işlere girdi. Yoksa Ukrayna çıkaracak gücü de yok. Ukrayna’daki üzere Kazakistan ortasında insan ve materyal bakımından bir yatırımı da yok. Oradan bir Ukrayna çıkmayacağı aslına bakarsanız görülüyordu. Lakin bir hafta boyunca iç karışıklık ile Ukrayna görüşmeleri kısmen dengelendi. Öbür yandan ileriye dönük bir şey olma adımı atıldığında bundan kısmi bir sonuç alındığının da görülmesi genelde bir şuur oluşturacağı için bunun ileride bir daha yenidenlanabilmesinin yerini oluşturmuş oldu.”
‘ABD, KGAÖ’nün birinci defa epeyce süratli konum alarak darbe teşebbüslerinde yapılamayanı birinci sefer kararlılıkla yaptığını gördü’
Güller, KGAÖ’nün aksiyonlar değil stratejik devlet tesislerine terör akınlarını önlemek için davet üzerine Kazakistan’a gönderildiğini anımsatırken, Tokayev’in olayların yatışmasıyla çekilme takvimi deklare ettiğını söylemiş oldu. Güller, ABD’nin KGAÖ’nün birinci kere fazlaca süratli durum alarak evvelki darbe teşebbüslerinde yapılamayanı birinci defa kararlılıkla sergilediğini gördüğünü lisana getirdi:
“Amerika davet yaptı da KGAÖ bu niçinle çıkıyor değil. esasen bu davetten evvel de ‘Kazakistan devlet lideri kendi ülkesine yabancı asker çağırdı, kendi halkını kurşunlatıyor’ üzere propagandalar da yaptılar, yansımalarını Türkiye’de de gördük. halbuki başından itibaren KGAÖ’nün o hareketlerle ve çatışma alanlarıyla hiç bir alakasının olmayacağı davet metninde vardı. Stratejik ehemmiyete haiz birtakım yerlere terörist akın olmasını önlemek üzere çağrılmışlardı. Hareketler de sönümlenmeye başlayınca KGAÖ’nün bu nazaranvine gerek kalmadığı için bir çekilme takvimi deklare ettilar. Amerika, bir batı kurnazlığı yaparak bunu fırsata çevirip güya kendileri çağrıyı yaptı da karşılığında Rusya ve KGAÖ de çekilmek zorunda kalıyormuş üzere propaganda yapmaya çalışıyorlar, o denli bir durum yok. İşlerini yerine getirdi ve çekiliyor. Washington’ın gördüğü gerçek şu. KGAÖ, birinci sefer epeyce süratli konum alarak Amerika’nın bugüne kadarki yaptığı misal turuncu darbe teşebbüslerinde yapılamayanı birinci kere kararlılıkla yaptığını gördü. Bu Amerika açısından alınabilecek en kıymetli derstir. Amerika o dersin üzerine propagandayla o dersin kendisine dezavantaja dönüşen konumunu kapatmaya çalışıyor.”
‘Türk Devletleri Topluluğu ŞİÖ ruhunu besleyecek bir çizgi benimserse…’
Güller’e bakılırsa, Türk Devletleri topluluğu, ŞİÖ ruhunu besleyecek bir çizgi benimserse, Avrasya’nın çıkarlarına olacak biçimde bir yasal İslamcı örgütlerin teşebbüslerine karşı bir savunma noktasında fonksiyon bakılırsabilir. Fakat Güller, bugünden yarına buna önemli manalar yükleyebilmek eldeki datalarla fazlaca mümkün değil:
“Türk Devletleri topluluğu ŞİÖ’nün ruhunu besleyecek bir çizgi benimserse olabilir. Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin Çin ve Rusya ile inşa ettiği ŞİÖ, daha Şanghay beşlisi iken 1996’da kurulduğunda maksadı Orta Asya merkezli terörle gayret faaliyetleriydi. O minvalde Özbekistan’da FETÖ’cülüğün tasfiyesi de ŞİÖ’nün terörle çaba konseptinin ruhu ortasında manalıydı. Şayet Türk Devletleri topluluğu, hem üye devletler hem ŞİÖ üyesi ülkeler bu konsepti birleştirirlerse bu biçimde Türk Devletleri topluluğu da kuşkusuz Avrasya’nın çıkarlarına olacak biçimde İslamcı örgütlerin bu teşebbüslerine karşı bir yasal savunma noktasında fonksiyon nazaranbilirler. Ancak bugünden yarına buna önemli manalar yükleyebilmek elimizdeki bilgilerle hayli mümkün değil.”
‘Putin’in oligarklarla çabasının bir benzerini Kazakistan’da Tokayev ilan etmiş oldu’
Kazakistan için Devlet Lideri Kasım Cömert Tokayev’in deklare ettiğı kamusal program ve Nazarbayev devrinde zenginleşenlere yapılan davetin kıymetine dikkat çeken Güller, Putin’in oligarklarla çabasının bir benzerini Tokayev’in ilan etmiş olduğu görüşünde. Güller, Tokayev’in önemli bir çaba programı koyup koymadığının önümüzdeki günlerde daha net görüleceğini ekledi:
“Kazakistan özelinde konuşacak olursak bugün Tokayev’in deklare ettiğı program değerli. Nazabayev periyoduna gönderme yaparak, o periyotta zenginleşenlerden Kazak halkına borcunu ödeme vakti geldi daveti yapması, aslında Kazakistan’da olayların başlamasıyla birlikte konuştuğumuz Hazar’daki neoliberal siyasetlerin en bariz uygulandığı güç kesimindeki münasebetleri gündeme getirmiş oldu. Nazabayev periyodunda bir oligarklaşma vardı. Tokayev’in bugünkü çıkışını şayet uygulayabilirse bir Putinleşme olarak değerlendiriyorum. Putin’in oligarklarla uğraşının bir benzerini Tokayev ilan etmiş oldu. Bu deklare ettiğı programın temel itibariyle toplumsal adaleti bir daha sağlayacak ekonomik bölüşümü biraz daha halk ismine rahatlatacak, kamu bütçesi altında çalışanların maaşların artırılması üzere unsurlara bakacak olursak daha halkçı bir manzara veriyor. Bugünkü tansiyonu düşürmeye yönelik bir çıkış mıdır, yoksa gerçekten Tokayev, Nazabayev devrindeki oligarklaşan yapılarla önüne önemli bir uğraş programı mı koyuyor önümüzdeki günlerde daha net biçimde nazaranceğiz. Lakin bugünkü açıklamalar pek manalıydı. Bundan yalnızca Kazakistan değil bir epey ülkenin de çıkarması gereken dersler var. Zira oligarklaşma her ne kadar Rusya ile özdeşleşen bir kavramsa da bize kadar sirayet etmiş bir kavram. Bir iktidar devrinde sermaye transferiyle belirli yapıların zenginleştirilmesi. Muhakkak ihaleyle bizde de zenginleştirilen büyük şirketler olduğu üzere. O bakımdan değerli bir çıkış. Amerika’da oligarklığı da aşan bir tarif bir emperyalizmle değerlendirebileceğimiz memleketler arası inhisarlar, hayli daha ötesi.”
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.