‘Irak’taki seçimler, bölgede modelini kurmakta başarısız olan ABD için bir altın fırsat’
Irak Amerikan işgalinin yarattığı yeni sistem altında düzenlenen beşinci genel seçimler, Şii din adamı Mukteda el Sadr’ın zaferiyle sonuçlandı. 2019 sonunda ABD dayanaklı sokak şovlarıyla Adil Abdülmehdi’nin istifasının akabinde Başbakan olan Mustafa el Kazımi’nin altı ay erkene aldığı seçimlerde kesin olmayan sonuçlara bakılırsa, Sadr’ın partisi 329 sandalyeli mecliste 73 koltuk kazanarak oylarını üçte teğe yakın artırmayı başardı. İkinci sırada 38 sandalye ile eski Meclis Lideri Muhammed Halbusi’nin Sünni Takaddum partisi gelirken, eski Başbakan Nuri el Maliki’nin Kanun Devleti koalisyonu 37 sandalye elde etti, Şii partiler içinde en çok oyu alan ikinci parti oldu. İştirak oranı yüzde 41’de kaldı.
Haydi el Amiri liderliğindeki Fetih kümesi hile yapıldığı sebebi öne sürülerek sonuçlara itiraz ediyor. ABD’nin getirdiği ve tıpkı Lübnan üzere mezhep ayrımlarına dayanan sistemde hükümetin kurulmasının haftalarca sürebileceği belirtilirken, ‘Arap ulusalcısı’ olarak sunulan Sadr’ın tesiri merak ediliyor.
ABD işgaline karşı Mehdi Ordusu ile direnişiyle anımsanan Sadr son senelerda Körfez monarşileri ve ABD’ye daha yakın bir sınır tutturdu. Sadr seçim zaferi daha sonrasındaki birinci açıklamasında ise “Bundan daha sonra halk terörsüz, yolsuzluk ve milisler olmadan yaşayacak” derken, IŞİD’e karşı direnişte başı çeken Halk Seferberlik Güçleri’ne (Haşdi Şabi) yüklenmesi dikkat çekti.
Gelişmeleri Yakın Doğu Haber sitesinin kurucusu ve araştırmacı muharrir Alptekin Dursunoğlu ile konuştuk.
‘Seçimlere iştirak fikir ve boykotun tesiriyle kemikleşmiş Sadr kümesinin oyu artıyor’
Alptekin Dursunoğlu, 2005’ten bu yana düzenlenen seçimlerde iştirak oranlarında kademeli bir düşüş yaşandığını belirtirken, kemikleşmiş bir kitlesi olan Sadr kümesinin oy oranlarının iştirakin düşmesiyle orantılı halde artış kaydetmesine dikkat çekti. Dursunoğlu’nun boykotun da Sadr kümesine yaradığını lisana getirdi:
“Irak’ta 2005’ten bu tarafa beş tane seçim yapıldı; 2005, 2010, 2014, 2018 ve 2021. 2005’ten 2021’e kadar iştirak oranlarına baktığımızda önemli bir biçimde kademeli bir düşüş görüyorsunuz. örneğin 2005 yılındaki seçimlere iştirak yüzde 79 olmuştu. meğer o periyotta epeyce önemli terör tehdidi vardı ve bu biçimdelar çabucak hemen IŞİD ismini kullanmayan el-Kaide, seçimlere katılanları tehdit ediyor ve bombalı hücumlarla cezalandırıyordu. Buna karşın 2003’te Saddam’ın devrilmesinden daha sonra yapılan 2005 seçimlerinde sandıklara büyük bir inanç vardı ve seçime iştirak yüzde 79 olmuştu. 2010’da seçime iştirak yüzde 62.4’e düştü. 2014’te yüzde 62 olarak gerçekleşmti. Son iki seçimde, yani 2018 ile 2021 seçimlerinde yüzde 50’nin altına düştü. 2018’de bir daha Sadrcıların kazandığı seçimlere iştirak yüzde 44 olmuştu. Bu seçimlere ise yüzde 41 iştirak oldu. Irak’ı biraz izleyenler bilirler, Sadrcıların bir kemik oyu vardır. 2010 ve 2014 seçimlerinde yüzde 62 iştiraki baz alırsak bu biçimdeki isimleriyle ‘Ahrar grubu’ olarak 28 sandalye kazanmışlardı. 2010’da Ammar el Hekim’in liderlik ettiği Irak İslam Yüksek Kurulu ile beraberlerdi. O koalisyon 70 sandalye kazanmıştı. 2014’te de Ahrar kendi başına girmişti ve 28 sandalye kazanmıştı. Sadr kümesi, 2018 seçimlerine Sairun İttifakı ismiyle olarak girdi. Sairun, Irak Komünist Partisi’nin de ortasında olduğu bir ittifaktı. Yüzde 44 iştirakli o seçimde de 54 sandalye kazandılar. Artık yüzde 41 oranında bir iştirak var. Şu an ise hile savları olmakla birlikte 73 sandalye kazanmış gözüküyorlar. Bu durumda ortaya çu görüntü çıkıyor. Seçimlere iştirak yüksek olduğu vakit Sadrcıların sabit oyu sandalye sayısına az olarak yansıyor. Ancak seçimlere iştirak düştüğü vakit Sadrcıların o kemik kitlesi asla seçimlere katılmazlık etmiyor ve Sadr’ın oyu hiç bir vakit düşmüyor. Öbürleri seçime katılmadığı için de Sadr kümesinin mecliste kazandığı sandalye sayısında yükselişi kelam konusu oluyor. 2021 seçimlerinde şahit olduğumuz bu. Başkaları seçimi bariz biçimde boykot ederek katılmadığı için Sadrcılar yükselmiş gözüküyor.”
‘Sadr’ın Amerika’yı hayli mutlu edecek siyasi çizgisini görüyorsunuz’
Dursunoğlu, işgal devrindeki Mehdi Ordusu’ndan bu yana Mukteda el Sadr’daki dönüşüme dikkat çekerken, son devirde oynadığı rolun ABD’yi son derece şad ettiğini anımsattı. Sadr’ın IŞİD’la gayretin öncü gücü Haşdilere karşı tıpkı ABD üzere tutum almasına atıfta bulunan Dursunoğlu, Abdülmehdi’yi deviren sokak isyanında da bu kümenin kıymetli rol oynadığını vurguladı:
“Irak’ta Sadr’ın direnişçilikten Amerikancılığa evrimi konusunda farklı bir görüş var. Irak’taki yaygın görüşe bakılırsa Amerikalılar birinci başta direniş figürü olarak gözüken Mukteda Sadr’ı ya hayatıyla tehdit ederek korkuttular ya satın aldılar. Bu tez muhatabınıza göre değişiyor. Ancak her halükarda Amerikalıların şantajla yahut tehditle direniş figürü olmaktan çıkardığı bir Sadr var. 2018 seçimleri öncesinde, seçimler sırasında ve artık oynadığı role baktığınız vakit da Amerika’yı epey şad edecek siyasi bir çizgi görüyorsunuz. Amerika, Halk Seferberlik Güçleri ile önemli bir sorun yaşıyor. Irak parlamentosu 2020 yılında Amerikan güçlerinin Irak’tan çıkarılmasını önnazarann bir sonucu kabul etti. Burada da hükümete Irak’taki Amerikan güçlerini çıkarma misyonunu verdi. Ama tam o esnada hakikaten bu biçimdesi bir şeyi yapabilecek olan bir siyasal figür olan Adil Abdülmehdi’ye yönelik ağır bir baskı oldu, sokaklar harekete geçirildi, bunun başında da Mukteda Sadr geliyordu. Sadr, aslına bakarsanız Sairun kümesinin önderi olarak parlamentoda çoğunluğu olan bir tanesiydi. Sokakları ateşlemesi gerekmiyordu, bunu parlamentoda da yapabilirdi. Adil Abdülmehdi’yi indirdiler. Mustafa Kazımi’yi getirdiler.”
‘Sadr’ın seçim zaferi konuşmasına baktığınızda, Amerika’ya bir selam çaktığını görüyorsunuz’
Kasım Süleymani ve Ebu Mühendis suikastının akabinde Irak meclisinin çekilme talebini yükseltmesinin akabinde hükümetin ABD ile muharip güçleri çekmek fakat askeri varlığı eğitmenlik ve danışmanlıkla sürdürme sonucu almasını anımsatan Dursunoğlu, Sadr yerine Haşdi partisi olan Fetih ittifakının kazanması halinde Washington için işlerin kolay olmayacağını vurguladı. Sadr’ın ise zafer konuşmasında Haşdileri silahsızlandırma vaadiyle ABD’ye selam çaktığını söyleyen Dursunoğlu, bunun da ‘silah yalnızca devlette olur’ biçimindeki genel unsurdan hareketle ifadelendirdiğini belirtti. Fakat Dursunoğlu, Irak’ın silahın yalnızca orduda olduğu periyotta kentlerini yitirecek denlli IŞİD terörüne maruz kalmasını anımsattı:
“Irak hükümetiyle Amerika son olarak şöyle bir mutabakata vardı. Amerika, Irak’taki güçlerini büsbütün çekmeyecek; lakin bir rol değişikliği yapacak. Muharip güçlerini çekecek. Irak’taki askeri varlığını eğitmenlik ve danışmanlıkla sonlandıracak. Bu seçimleri şayet Nuri el Maliki ile Halk Seferberlik Güçleri’nin siyasi kanadı olan Fetih ittifakı kazansaydı, Amerika’nın bu yeni askeri rolünün de tartışmaya açılması ve Amerika’nın Irak’tan büsbütün çıkarılmasına giden bir müddetcin başlaması beklenebilirdi. Lakin açıklanan sonuçlara nazaran Fetih ittifakı epey bariz bir biçimde bir düşüş hayatış. Gerçi Kanun Devleti’nin oylarında yükseliş var; lakin Halk Seferberlik Güçleri’nin siyasi kanadı olan Fetih ittifakının fecî bir düşüşü var. 48 sandalyeden 14 sandalyeye düşmüşler.
Sadr’ın seçim zaferi konuşmasına baktığınızda, Amerika’ya bir selam çaktığını görüyorsunuz. “Silah yalnızca devletin elinde olacak” diyor. Bu direkt Halk Seferberlik Güçleri’ni maksat alan bir açıklama. Yani Amerika’ya şayet hükümeti benim inisiyatifimde kurmama yol açacak koşulları hazırlarsanız, ben Halk Seferberlik Güçleri’ni silahsızlandıracağım yahut orduya katacağım, bu artık sana tehdit olmaktan çıkacak bildirisi veriyor. Bunu da her insanın kabul edeceği bir münasebetle söylüyor. “Silah yalnızca devlette olur.” Silah 2014’te yalnızca devletteydi, bu biçimde Halk Seferberlik Güçleri yoktu. Ancak IŞİD saatler içerisinde Irak’ın ikinci büyük ili Musul’u ele geçirdi. Akabinde neredeyse Irak’ın tamamı düşüyordu. bu biçimde Amerika’nın yapılandırdığı Irak ordusu vardı. Tıpkı Afganistan’da Amerikalıların sözüyle 88 milyar dolarlık harcama yapılmış Afgan ordusu, Taliban’ın tek kurşun atmadan çökmesi üzere. O periyotta de IŞİD, kurşun atmadan Irak’ın neredeyse yarısını ele geçirmişti. Leon Panetta’nın tabiriyle Amerikalılar IŞİD’le 30 yıllık bir savaş öngörüyorlardı.
Iraklılar, Haşdi Şabi yardımıyla IŞİD’i 3 senede temizleyebildiler. Silahın yalnızca devletin elinde olması kulağa güzel gelen bir kelam; fakat gerçek kurallara bakmak lazım. Amerika’nın nasıl bir devlet yarattığını, nasıl bir devlet istediğini Afganistan’da da gördük, Irak ve Lübnan’da da görüyoruz. Lübnan’da da birebir ağızla, “Hizbullah’ın elinde silahlar olmamalı, silah sırf devletin elinde olmalıdır” diyorlar. Lakin herkes biliyor ki Hizbullah’ın elinde silah olmaması demek Lübnan’ın İsrail için dikensiz gül bahçesi olması demek.”
‘ABD mutlak belirleyici olmak için İran nüfuzu mazereti uyduruyor’
ABD’nin Irak’ta mutlak belirleyici olmak için ‘İran nüfuzu’ mazereti uydurduğu görüşündeki Dursunoğlu, Bağdat’taki geçmiş hükümetlerin Çin üzere ülkelerle muahede ve ekonomik seçeneklerini çeşitlendirme teşebbüslerinin baltalanmasına atıfta bulundu. Irak’ı İran değil ABD’nin 175 bin askerle işgal ettiğini, ordusu ve kurumsal yapısını yıktığını anımsatan Dursunoğlu, fakat Washington’ın bugüne kadar istediği üzere bir model de kuramadığının altını çizdi:
“Amerikalılar Irak’ta mutlak belirleyici olmak istiyor ve buna karşı da İran nüfuzu mazeretini uyduruyor. Yani Irak’ın kendi başına bağımsız karar alabilmesini önleyebilmek için Amerikalılar bu mazerete sığınıyorlar. Abdülmehdi devrinde Çin ile milyarlarca dolarlık ticari mutabakat yapılmıştı, bunun İran ile alakası yoktu. Irak, Amerika’dan ekonomik olarak bağımsızlığını kazanmaya çalışıyordu. Ekonomik seçeneklerini çeşitlendirmeye çalışıyordu. Abdülmehdi niçin devrildi? Buna münasebet olarak İran nüfuzunu gösteriyorlar. Irak’ın Rusya’da hava savunma sistemi satın alması veyahut Çin ile ilgilerini geliştirmesi İran nüfuzu ile yapılması gereken şeyler değil ki. Bu Irak’ın kendi ulusal çıkarlarıyla olması gereken şeyler. Irak’ta üsleri olan, 2003’ten beri 175 bin askerle Irak’ı işgal etmiş devlet İran değil Amerika. Irak ordusunu ortadan kaldıran, Irak’ın bütün kurumsal yapısını toptan değiştiren, kendince o devirlerde Büyük Ortadoğu projeleri kuran, Irak’ta kuracağı model devletle bütün bir bölgeyi düzenleme argümanında olan Amerika idi.
Oradaki yaptığı bütün komploları, Irak ve bütün bölgeyi çökertmesini bir şeyle izah edecekti. Onu da her zamanki üzere bir düşman yaratarak yapıyor. Soğuk Savaş periyodunda bu mazeret Sovyetlerdi, artık İran.
Amerika’nın Sünni Saddam’ı devirerek İran’a hizmet ettiği savını en epeyce lisana getiren Arap ülkeleri. Ürdün Hükümdarı Abdullah’ın Şii hilali lafı da bu tahlilden çıkıyor. Suudi Arabistan, Katar motamot bu argümanları kullanıyorlar. Güzel de Amerika 2003’te okyanusun öte tarafınca gelip Irak’ı bombalamadı ve işgal etmedi ki. O periyotta Amerika’nın Irak’ı işgal edebilmesi için üslerini açan devletler kimlerdi? Katar’dı, Suudilerdi, Kuveyt’ti, Ürdün’dü vs.
Irak rejimi yıkıldıktan daha sonra herkes alışılmış ki kendi ulusal çıkarları doğrultusunda bir uğraş verecek. İran da Irak ile sekiz sene savaşmış bir ülke olarak alışılmış ki yanı başında kurulacak devletle ilgili oyunun ortasında olmaya çalışacaktır. Gerçekten bunu yaptı. Amerika, İran’a hizmet olsun diye Saddam’ı devirmedi. Tam aksine bu biçimde Büyük Ortadoğu Projesi üzere hayalleri vardı. Saddam’ı devirerek bunları gerçekleştirecekti. Fakat diplomasi alanında, ‘deplasmanda’ olduğu için, bölge İran’ın bölgesi olduğu için, Irak İran’ın adeta alanı olduğu için Amerika burada yenilerek istediği modeli kuramadı.”
‘ABD bu seçim neticeleriyla Irak’ta İran’a karşı birinci kez dayanılmaz bir üstünlük elde etmiş olacak’
Dursunoğlu’na göre son Irak seçimleri ABD’nin kalması ve Haşdi güçlerin silahsızlandırılmasını isteyenlerin zaferiyle sonuçlandığı için ABD’nin eline birinci defa değerli fırsat geçti. 2010 seçimlerinde gibisi bir senaryonun belirdiğini anımsatan Dursunoğlu, o devirde oyunun bozulduğunu anımsattı. Dursunoğlu, ‘Bu seçim kararıyla Amerika, sahiden birinci kez Irak’ta İran’a karşı fevkalade bir üstünlük elde etmiş olacak’ vurgusu yaptı:
“Ancak şu anki seçimler Amerika’ya sahiden birinci kez bir altın fırsat yaratıyor. Amerika benzeri bir galibiyeti 2010 seçimlerinde de almıştı. O devirde İyad Allavi’nin Irakiye ittifakı vardı. Amerika, Türkiye, Suudi Arabistan, Katar Irakiye ittifakını desteklediler ve 2010 seçimlerinde nitekim de Irakiye ittifakı 91 sandalye kazanarak birinci olmuştu. Nuri el-Maliki’nin Kanun Devleti ise 89 sandalye kazanmıştı. O senelerda İran’ın Kudüs Gücü Kumandanı General Kasım Süleymani, Kanun Devleti’ni, Sadrcıları, Ammar el Tabip kümesini ve başkalarını birleştirerek İyad Allavi’yi ötürüsıyla Amerika’yı hükümet kuramaz hale getirmeyi başardı. Maliki, ikinci devrinde yani 2014’te IŞİD yüzünden hükümeti kuramadı. Yoksa 2014 seçimlerini de Maliki kazanmıştı. Lakin şu anki seçim sonuçları bariz bir biçimde Amerika’nın Irak’ta kalmasını isteyenler ve Halk Seferberlik Güçleri’nin silahsızlandırılmasını ya da orduya katılmasını isteyenlerin zaferiyle sonuçlandı. Bunlardan birincisi Sadr, öbürleri ise iki Sünni ittifak; yani Muhammed Halbusi’nin Tekaddum partisi, ile Hamis Hancer liderliğindeki Sünni ‘Azim İttifakı’ bunlar seçimleri kazanan simalar. Ayrıyeten Barzani’nin Kürdistan Demokrat Partisi. Bunların hepsi Amerika’nın Irak’ta kalmasını istiyorlar. Bunların kazandığı sandalyelere baktığımızda hayli büyük bir ihtimalle hükümet koalisyonunda Sadr ve bu bahsetmiş olduğumiz kümelerin belirleyici olduğu bir hükümet formülü ortaya çıkacak. Zira Nuri el Maliki’nin Kanun Devleti ile Halk Seferberlik Güçleri’nin Fetih ittifakı parlamentoda birinci küme olmayı ötürüsıyla da hükümet kurmayı başaramayacak kadar az sandalyeye sahip oldular. Bu yüzden 2010 seçimlerindeki üzere bir tablo olmayacak. Bu seçim kararıyla Amerika, sahiden birinci kez Irak’ta İran’a karşı fevkalade bir üstünlük elde etmiş olacak.”
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Irak Amerikan işgalinin yarattığı yeni sistem altında düzenlenen beşinci genel seçimler, Şii din adamı Mukteda el Sadr’ın zaferiyle sonuçlandı. 2019 sonunda ABD dayanaklı sokak şovlarıyla Adil Abdülmehdi’nin istifasının akabinde Başbakan olan Mustafa el Kazımi’nin altı ay erkene aldığı seçimlerde kesin olmayan sonuçlara bakılırsa, Sadr’ın partisi 329 sandalyeli mecliste 73 koltuk kazanarak oylarını üçte teğe yakın artırmayı başardı. İkinci sırada 38 sandalye ile eski Meclis Lideri Muhammed Halbusi’nin Sünni Takaddum partisi gelirken, eski Başbakan Nuri el Maliki’nin Kanun Devleti koalisyonu 37 sandalye elde etti, Şii partiler içinde en çok oyu alan ikinci parti oldu. İştirak oranı yüzde 41’de kaldı.
Haydi el Amiri liderliğindeki Fetih kümesi hile yapıldığı sebebi öne sürülerek sonuçlara itiraz ediyor. ABD’nin getirdiği ve tıpkı Lübnan üzere mezhep ayrımlarına dayanan sistemde hükümetin kurulmasının haftalarca sürebileceği belirtilirken, ‘Arap ulusalcısı’ olarak sunulan Sadr’ın tesiri merak ediliyor.
ABD işgaline karşı Mehdi Ordusu ile direnişiyle anımsanan Sadr son senelerda Körfez monarşileri ve ABD’ye daha yakın bir sınır tutturdu. Sadr seçim zaferi daha sonrasındaki birinci açıklamasında ise “Bundan daha sonra halk terörsüz, yolsuzluk ve milisler olmadan yaşayacak” derken, IŞİD’e karşı direnişte başı çeken Halk Seferberlik Güçleri’ne (Haşdi Şabi) yüklenmesi dikkat çekti.
Gelişmeleri Yakın Doğu Haber sitesinin kurucusu ve araştırmacı muharrir Alptekin Dursunoğlu ile konuştuk.
‘Seçimlere iştirak fikir ve boykotun tesiriyle kemikleşmiş Sadr kümesinin oyu artıyor’
Alptekin Dursunoğlu, 2005’ten bu yana düzenlenen seçimlerde iştirak oranlarında kademeli bir düşüş yaşandığını belirtirken, kemikleşmiş bir kitlesi olan Sadr kümesinin oy oranlarının iştirakin düşmesiyle orantılı halde artış kaydetmesine dikkat çekti. Dursunoğlu’nun boykotun da Sadr kümesine yaradığını lisana getirdi:
“Irak’ta 2005’ten bu tarafa beş tane seçim yapıldı; 2005, 2010, 2014, 2018 ve 2021. 2005’ten 2021’e kadar iştirak oranlarına baktığımızda önemli bir biçimde kademeli bir düşüş görüyorsunuz. örneğin 2005 yılındaki seçimlere iştirak yüzde 79 olmuştu. meğer o periyotta epeyce önemli terör tehdidi vardı ve bu biçimdelar çabucak hemen IŞİD ismini kullanmayan el-Kaide, seçimlere katılanları tehdit ediyor ve bombalı hücumlarla cezalandırıyordu. Buna karşın 2003’te Saddam’ın devrilmesinden daha sonra yapılan 2005 seçimlerinde sandıklara büyük bir inanç vardı ve seçime iştirak yüzde 79 olmuştu. 2010’da seçime iştirak yüzde 62.4’e düştü. 2014’te yüzde 62 olarak gerçekleşmti. Son iki seçimde, yani 2018 ile 2021 seçimlerinde yüzde 50’nin altına düştü. 2018’de bir daha Sadrcıların kazandığı seçimlere iştirak yüzde 44 olmuştu. Bu seçimlere ise yüzde 41 iştirak oldu. Irak’ı biraz izleyenler bilirler, Sadrcıların bir kemik oyu vardır. 2010 ve 2014 seçimlerinde yüzde 62 iştiraki baz alırsak bu biçimdeki isimleriyle ‘Ahrar grubu’ olarak 28 sandalye kazanmışlardı. 2010’da Ammar el Hekim’in liderlik ettiği Irak İslam Yüksek Kurulu ile beraberlerdi. O koalisyon 70 sandalye kazanmıştı. 2014’te de Ahrar kendi başına girmişti ve 28 sandalye kazanmıştı. Sadr kümesi, 2018 seçimlerine Sairun İttifakı ismiyle olarak girdi. Sairun, Irak Komünist Partisi’nin de ortasında olduğu bir ittifaktı. Yüzde 44 iştirakli o seçimde de 54 sandalye kazandılar. Artık yüzde 41 oranında bir iştirak var. Şu an ise hile savları olmakla birlikte 73 sandalye kazanmış gözüküyorlar. Bu durumda ortaya çu görüntü çıkıyor. Seçimlere iştirak yüksek olduğu vakit Sadrcıların sabit oyu sandalye sayısına az olarak yansıyor. Ancak seçimlere iştirak düştüğü vakit Sadrcıların o kemik kitlesi asla seçimlere katılmazlık etmiyor ve Sadr’ın oyu hiç bir vakit düşmüyor. Öbürleri seçime katılmadığı için de Sadr kümesinin mecliste kazandığı sandalye sayısında yükselişi kelam konusu oluyor. 2021 seçimlerinde şahit olduğumuz bu. Başkaları seçimi bariz biçimde boykot ederek katılmadığı için Sadrcılar yükselmiş gözüküyor.”
‘Sadr’ın Amerika’yı hayli mutlu edecek siyasi çizgisini görüyorsunuz’
Dursunoğlu, işgal devrindeki Mehdi Ordusu’ndan bu yana Mukteda el Sadr’daki dönüşüme dikkat çekerken, son devirde oynadığı rolun ABD’yi son derece şad ettiğini anımsattı. Sadr’ın IŞİD’la gayretin öncü gücü Haşdilere karşı tıpkı ABD üzere tutum almasına atıfta bulunan Dursunoğlu, Abdülmehdi’yi deviren sokak isyanında da bu kümenin kıymetli rol oynadığını vurguladı:
“Irak’ta Sadr’ın direnişçilikten Amerikancılığa evrimi konusunda farklı bir görüş var. Irak’taki yaygın görüşe bakılırsa Amerikalılar birinci başta direniş figürü olarak gözüken Mukteda Sadr’ı ya hayatıyla tehdit ederek korkuttular ya satın aldılar. Bu tez muhatabınıza göre değişiyor. Ancak her halükarda Amerikalıların şantajla yahut tehditle direniş figürü olmaktan çıkardığı bir Sadr var. 2018 seçimleri öncesinde, seçimler sırasında ve artık oynadığı role baktığınız vakit da Amerika’yı epey şad edecek siyasi bir çizgi görüyorsunuz. Amerika, Halk Seferberlik Güçleri ile önemli bir sorun yaşıyor. Irak parlamentosu 2020 yılında Amerikan güçlerinin Irak’tan çıkarılmasını önnazarann bir sonucu kabul etti. Burada da hükümete Irak’taki Amerikan güçlerini çıkarma misyonunu verdi. Ama tam o esnada hakikaten bu biçimdesi bir şeyi yapabilecek olan bir siyasal figür olan Adil Abdülmehdi’ye yönelik ağır bir baskı oldu, sokaklar harekete geçirildi, bunun başında da Mukteda Sadr geliyordu. Sadr, aslına bakarsanız Sairun kümesinin önderi olarak parlamentoda çoğunluğu olan bir tanesiydi. Sokakları ateşlemesi gerekmiyordu, bunu parlamentoda da yapabilirdi. Adil Abdülmehdi’yi indirdiler. Mustafa Kazımi’yi getirdiler.”
‘Sadr’ın seçim zaferi konuşmasına baktığınızda, Amerika’ya bir selam çaktığını görüyorsunuz’
Kasım Süleymani ve Ebu Mühendis suikastının akabinde Irak meclisinin çekilme talebini yükseltmesinin akabinde hükümetin ABD ile muharip güçleri çekmek fakat askeri varlığı eğitmenlik ve danışmanlıkla sürdürme sonucu almasını anımsatan Dursunoğlu, Sadr yerine Haşdi partisi olan Fetih ittifakının kazanması halinde Washington için işlerin kolay olmayacağını vurguladı. Sadr’ın ise zafer konuşmasında Haşdileri silahsızlandırma vaadiyle ABD’ye selam çaktığını söyleyen Dursunoğlu, bunun da ‘silah yalnızca devlette olur’ biçimindeki genel unsurdan hareketle ifadelendirdiğini belirtti. Fakat Dursunoğlu, Irak’ın silahın yalnızca orduda olduğu periyotta kentlerini yitirecek denlli IŞİD terörüne maruz kalmasını anımsattı:
“Irak hükümetiyle Amerika son olarak şöyle bir mutabakata vardı. Amerika, Irak’taki güçlerini büsbütün çekmeyecek; lakin bir rol değişikliği yapacak. Muharip güçlerini çekecek. Irak’taki askeri varlığını eğitmenlik ve danışmanlıkla sonlandıracak. Bu seçimleri şayet Nuri el Maliki ile Halk Seferberlik Güçleri’nin siyasi kanadı olan Fetih ittifakı kazansaydı, Amerika’nın bu yeni askeri rolünün de tartışmaya açılması ve Amerika’nın Irak’tan büsbütün çıkarılmasına giden bir müddetcin başlaması beklenebilirdi. Lakin açıklanan sonuçlara nazaran Fetih ittifakı epey bariz bir biçimde bir düşüş hayatış. Gerçi Kanun Devleti’nin oylarında yükseliş var; lakin Halk Seferberlik Güçleri’nin siyasi kanadı olan Fetih ittifakının fecî bir düşüşü var. 48 sandalyeden 14 sandalyeye düşmüşler.
Sadr’ın seçim zaferi konuşmasına baktığınızda, Amerika’ya bir selam çaktığını görüyorsunuz. “Silah yalnızca devletin elinde olacak” diyor. Bu direkt Halk Seferberlik Güçleri’ni maksat alan bir açıklama. Yani Amerika’ya şayet hükümeti benim inisiyatifimde kurmama yol açacak koşulları hazırlarsanız, ben Halk Seferberlik Güçleri’ni silahsızlandıracağım yahut orduya katacağım, bu artık sana tehdit olmaktan çıkacak bildirisi veriyor. Bunu da her insanın kabul edeceği bir münasebetle söylüyor. “Silah yalnızca devlette olur.” Silah 2014’te yalnızca devletteydi, bu biçimde Halk Seferberlik Güçleri yoktu. Ancak IŞİD saatler içerisinde Irak’ın ikinci büyük ili Musul’u ele geçirdi. Akabinde neredeyse Irak’ın tamamı düşüyordu. bu biçimde Amerika’nın yapılandırdığı Irak ordusu vardı. Tıpkı Afganistan’da Amerikalıların sözüyle 88 milyar dolarlık harcama yapılmış Afgan ordusu, Taliban’ın tek kurşun atmadan çökmesi üzere. O periyotta de IŞİD, kurşun atmadan Irak’ın neredeyse yarısını ele geçirmişti. Leon Panetta’nın tabiriyle Amerikalılar IŞİD’le 30 yıllık bir savaş öngörüyorlardı.
Iraklılar, Haşdi Şabi yardımıyla IŞİD’i 3 senede temizleyebildiler. Silahın yalnızca devletin elinde olması kulağa güzel gelen bir kelam; fakat gerçek kurallara bakmak lazım. Amerika’nın nasıl bir devlet yarattığını, nasıl bir devlet istediğini Afganistan’da da gördük, Irak ve Lübnan’da da görüyoruz. Lübnan’da da birebir ağızla, “Hizbullah’ın elinde silahlar olmamalı, silah sırf devletin elinde olmalıdır” diyorlar. Lakin herkes biliyor ki Hizbullah’ın elinde silah olmaması demek Lübnan’ın İsrail için dikensiz gül bahçesi olması demek.”
‘ABD mutlak belirleyici olmak için İran nüfuzu mazereti uyduruyor’
ABD’nin Irak’ta mutlak belirleyici olmak için ‘İran nüfuzu’ mazereti uydurduğu görüşündeki Dursunoğlu, Bağdat’taki geçmiş hükümetlerin Çin üzere ülkelerle muahede ve ekonomik seçeneklerini çeşitlendirme teşebbüslerinin baltalanmasına atıfta bulundu. Irak’ı İran değil ABD’nin 175 bin askerle işgal ettiğini, ordusu ve kurumsal yapısını yıktığını anımsatan Dursunoğlu, fakat Washington’ın bugüne kadar istediği üzere bir model de kuramadığının altını çizdi:
“Amerikalılar Irak’ta mutlak belirleyici olmak istiyor ve buna karşı da İran nüfuzu mazeretini uyduruyor. Yani Irak’ın kendi başına bağımsız karar alabilmesini önleyebilmek için Amerikalılar bu mazerete sığınıyorlar. Abdülmehdi devrinde Çin ile milyarlarca dolarlık ticari mutabakat yapılmıştı, bunun İran ile alakası yoktu. Irak, Amerika’dan ekonomik olarak bağımsızlığını kazanmaya çalışıyordu. Ekonomik seçeneklerini çeşitlendirmeye çalışıyordu. Abdülmehdi niçin devrildi? Buna münasebet olarak İran nüfuzunu gösteriyorlar. Irak’ın Rusya’da hava savunma sistemi satın alması veyahut Çin ile ilgilerini geliştirmesi İran nüfuzu ile yapılması gereken şeyler değil ki. Bu Irak’ın kendi ulusal çıkarlarıyla olması gereken şeyler. Irak’ta üsleri olan, 2003’ten beri 175 bin askerle Irak’ı işgal etmiş devlet İran değil Amerika. Irak ordusunu ortadan kaldıran, Irak’ın bütün kurumsal yapısını toptan değiştiren, kendince o devirlerde Büyük Ortadoğu projeleri kuran, Irak’ta kuracağı model devletle bütün bir bölgeyi düzenleme argümanında olan Amerika idi.
Oradaki yaptığı bütün komploları, Irak ve bütün bölgeyi çökertmesini bir şeyle izah edecekti. Onu da her zamanki üzere bir düşman yaratarak yapıyor. Soğuk Savaş periyodunda bu mazeret Sovyetlerdi, artık İran.
Amerika’nın Sünni Saddam’ı devirerek İran’a hizmet ettiği savını en epeyce lisana getiren Arap ülkeleri. Ürdün Hükümdarı Abdullah’ın Şii hilali lafı da bu tahlilden çıkıyor. Suudi Arabistan, Katar motamot bu argümanları kullanıyorlar. Güzel de Amerika 2003’te okyanusun öte tarafınca gelip Irak’ı bombalamadı ve işgal etmedi ki. O periyotta Amerika’nın Irak’ı işgal edebilmesi için üslerini açan devletler kimlerdi? Katar’dı, Suudilerdi, Kuveyt’ti, Ürdün’dü vs.
Irak rejimi yıkıldıktan daha sonra herkes alışılmış ki kendi ulusal çıkarları doğrultusunda bir uğraş verecek. İran da Irak ile sekiz sene savaşmış bir ülke olarak alışılmış ki yanı başında kurulacak devletle ilgili oyunun ortasında olmaya çalışacaktır. Gerçekten bunu yaptı. Amerika, İran’a hizmet olsun diye Saddam’ı devirmedi. Tam aksine bu biçimde Büyük Ortadoğu Projesi üzere hayalleri vardı. Saddam’ı devirerek bunları gerçekleştirecekti. Fakat diplomasi alanında, ‘deplasmanda’ olduğu için, bölge İran’ın bölgesi olduğu için, Irak İran’ın adeta alanı olduğu için Amerika burada yenilerek istediği modeli kuramadı.”
‘ABD bu seçim neticeleriyla Irak’ta İran’a karşı birinci kez dayanılmaz bir üstünlük elde etmiş olacak’
Dursunoğlu’na göre son Irak seçimleri ABD’nin kalması ve Haşdi güçlerin silahsızlandırılmasını isteyenlerin zaferiyle sonuçlandığı için ABD’nin eline birinci defa değerli fırsat geçti. 2010 seçimlerinde gibisi bir senaryonun belirdiğini anımsatan Dursunoğlu, o devirde oyunun bozulduğunu anımsattı. Dursunoğlu, ‘Bu seçim kararıyla Amerika, sahiden birinci kez Irak’ta İran’a karşı fevkalade bir üstünlük elde etmiş olacak’ vurgusu yaptı:
“Ancak şu anki seçimler Amerika’ya sahiden birinci kez bir altın fırsat yaratıyor. Amerika benzeri bir galibiyeti 2010 seçimlerinde de almıştı. O devirde İyad Allavi’nin Irakiye ittifakı vardı. Amerika, Türkiye, Suudi Arabistan, Katar Irakiye ittifakını desteklediler ve 2010 seçimlerinde nitekim de Irakiye ittifakı 91 sandalye kazanarak birinci olmuştu. Nuri el-Maliki’nin Kanun Devleti ise 89 sandalye kazanmıştı. O senelerda İran’ın Kudüs Gücü Kumandanı General Kasım Süleymani, Kanun Devleti’ni, Sadrcıları, Ammar el Tabip kümesini ve başkalarını birleştirerek İyad Allavi’yi ötürüsıyla Amerika’yı hükümet kuramaz hale getirmeyi başardı. Maliki, ikinci devrinde yani 2014’te IŞİD yüzünden hükümeti kuramadı. Yoksa 2014 seçimlerini de Maliki kazanmıştı. Lakin şu anki seçim sonuçları bariz bir biçimde Amerika’nın Irak’ta kalmasını isteyenler ve Halk Seferberlik Güçleri’nin silahsızlandırılmasını ya da orduya katılmasını isteyenlerin zaferiyle sonuçlandı. Bunlardan birincisi Sadr, öbürleri ise iki Sünni ittifak; yani Muhammed Halbusi’nin Tekaddum partisi, ile Hamis Hancer liderliğindeki Sünni ‘Azim İttifakı’ bunlar seçimleri kazanan simalar. Ayrıyeten Barzani’nin Kürdistan Demokrat Partisi. Bunların hepsi Amerika’nın Irak’ta kalmasını istiyorlar. Bunların kazandığı sandalyelere baktığımızda hayli büyük bir ihtimalle hükümet koalisyonunda Sadr ve bu bahsetmiş olduğumiz kümelerin belirleyici olduğu bir hükümet formülü ortaya çıkacak. Zira Nuri el Maliki’nin Kanun Devleti ile Halk Seferberlik Güçleri’nin Fetih ittifakı parlamentoda birinci küme olmayı ötürüsıyla da hükümet kurmayı başaramayacak kadar az sandalyeye sahip oldular. Bu yüzden 2010 seçimlerindeki üzere bir tablo olmayacak. Bu seçim kararıyla Amerika, sahiden birinci kez Irak’ta İran’a karşı fevkalade bir üstünlük elde etmiş olacak.”
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.