‘Çin’in Jenerasyon ve Yol projesi ile AB’nin Global Geçit Yolu’nun arbede etmeden yapılması önemli’
Avrupa Birliği (AB), geçen hafta 300 milyar euro hacimli ve Avrupalı şirketlere öncelik tanıyan Global Geçit Yolu projesini duyurdu.
AB Kurulu Lideri Ursula von der Leyen‘in açıkça Çin’in ‘Nesil ve Yol‘ projesine rakip olduğunu lisana getirdiği proje, Çin ile rekabeti yükseltmiş olan Joe Biden idaresinin bu yıl başlarında G7’ye öncülük edecek biçimde ‘Daha Uygun Bir Dünya’yı bir daha İnşa Et’ başlığıyla tanıttığı ve bir daha Pekin’e rakip olma atılımının akabinde geldi.
AB projesi, 2027’ye kadar kamu ve özel kaynakları kullanarak bilhassa Afrika, Asya ve Latin Amerika’da yol, demiryolları, deniz altından fiber optik internet kabloları tesisi dahil altyapı projeleri, dijitalleşme ve sıhhat sistemlerine yatırımları öngörüyor. İklim değişikliğiyle uğraşa katkı sağlayacağı var iseyılan ‘yeşil enerji’ vurgusu da eksik edilmiyor. Proje için AB Kurulu ve Avrupa Parlamentosu’nun da onayı gerekiyor.
Hem AB’nin birebir vakitte ABD’nin rakip projeleri, Çin’in 2013’te başlatmış olduğu Nesil ve Yol düşünüldüğünde ‘geç kalmış’ ve yetersiz bir teşebbüs olmakla eleştiriliyor.
Global Geçit Yolu’nu Boğaziçi Üniversitesi’nden Doç. Dr. Altay Atlı ile konuştuk.
‘Dünyanın 40 trilyon dolarlık altyapı muhtaçlığı var’
Doç. Altay Atlı’ya bakılırsa, von der Leyen’in bir müddetdir beklenen Global Geçit Yolu projesi, ABD öncülüğündeki projeyle bir arada Batı’nın Çin’in Nesil ve Yol’una alternatif. AB projesinin fizikî altyapı ile hudutlu olmadığını, dijital altyapılar ve araştırma, geliştirme, eğitim, teknoloji üzere alanları da kapsadığına işaret eden Atlı, dünyanın altyapı gereksiniminin 40 trilyon dolar ile hesaplandığını aktardı:
“Ursula von der Leyen, bir müddetdir beklemekte olduğumuz, bir müddetdir hazırlanan bir açıklamayı yaptı. Çin’in Bir Jenerasyon Bir Yol projesi üzerinden dünyada sağladığı nüfuza karşılık olarak Batı’nın da kendi projeleriyle ortaya çıkması kelam konusu. Yalnızca Global Geçit değil bir taraftan da yılın başında yeni misyona gelen Biden idaresinin G7 ülkeleriyle bir arada deklare ettiğı ‘Daha Yeterli Bir Dünya’yı bir daha İnşa Et’ başlıklı bir daha emsal içerikteki projesini buraya katabiliriz. Bunlar Çin’in projesine karşı sunulan alternatifler. Altyapı dediğimizde evvela akıllara fizikî, lojistik altyapı geliyor; demiryolları, karayolları. Bunlar epeyce değerli. Pandemi daha sonrası periyotta ayrıyeten daha kıymetli. Lakin ne Jenerasyon ve Yol’un ne Global Geçit Yolu’nun kapsamı bununla kısıtlı değil. Ursula von der Leyen’in açıklamasına bakıldığında o projeyi bir Avrupa stratejisi ve fizikî altyapı lakin bununla birlikte dijital altyapılar ve araştırma, geliştirme, eğitim, teknoloji üzere alanlarda gelişecek strateji olarak ortaya koyuyor. Buna dünyanın gereksinimi var. Kimi yapılan çalışmalara bakarsak dünyanın altyapı gereksinimi, sayılar değişiklik gösterse de yaklaşık 40 trilyon dolar. Dünyanın daha sağlıklı ve sürdürülebilir bir altyapıya her manada bir muhtaçlığı vardı, pandemiyle daha da arttı.”
‘Ne kadar katkıda bulunacaksa bulunsun; birbiriyle arbede etmeden olması gerekiyor’
Atlı, Çin’in dünyanın altyapı meselelerini tek başına çözemeyeceğini, aslına bakarsanız bu biçimde bir argümanının da bulunmadığını belirtirken, ABD’nin akabinde AB’nin deklare ettiğı projelerin ‘uyumuna’ ve ardındaki ‘jeostratejik hesaplara’ bakılması gerektiğini vurguladı. Atlı’ya nazaran bu projelerin arbede etmeden hayata geçirilmesi gerekiyor:
“Bütün bunlar konuşulurken en değerli husus şu. Nesil ve Yol tamam, Batı’nın projeleri de bu açığın kapatılmasına yarar sağlayacaksa natürel ki fazlaca kıymetli. Çin’in de tek başına ‘Ben dünyanın bütün altyapı sıkıntılarını çözeceğim’ diye bir savı yok, yapamaz da aslına bakarsan. ötürüsıyla ne kadar tamamlayıcı olacak, ne kadar daha büyük bir muhtaçlığı karşılayacaklar, bu değerli. bu biçimde, ‘Küresel Geçit üzere projeler Çin’in Jenerasyon Yol’u ile ne kadar uyumlu olacak?’ formunda sorular var. Ursula von der Leyen’in birkaç ay evvel şu biçimde bir sözü vardı, ‘Biz AB olarak altyapının finansmanında fazlaca başarılıyız fakat Çin’in sahip olduğu bir bakır madenini, Çin’in sahip olduğu bir limana bağlamak da bizim için epeyce mantıklı değil.’ Burada ne kadar uyumlu olacaklar, bu projelerin yapıldığı global iktisatların yararı ne kadar gözetilecek, ne kadar jeostratejik hususlar gözetilecek bunlar farklı mevzular. Lakin daha epey başındayız. Ursula von der Leyen bunu açıklayalı 2-3 hafta oldu. Biden yılın başında açıklamıştı, daha orada da çabucak hemen bir şey yoktu. Çin’in Nesil ve Yol projesi 2013’ten beri devam ediyor. ötürüsıyla bekleyeceğiz ve nazaranceğiz. Dünyanın, global iktisadın bir gereksinimi var. Ne kadar katkıda bulunacaksa bence bulunsun. Birbiriyle hengame etmeden olması gerekiyor.”
‘Çin şartlara bağlamadığı için karşılık buldu; Avrupa pahalar diyerek çelişkileri nasıl aşacak?’
Von der Leyen’in Global Geçit Yolu’nun Jenerasyon ve Yol’dan farkını koyarken, ‘değerler, demokrasi, insan hakları ve Avrupa standartlarından’ bahsetmiş olduğuni belirten Atlı, altyapıların fizikî yahut dijital gelişim muhtaçlığı düşünüldüğünde ve biz yalnızca kendimiz üzere düşünenlerle yapacağız’ denildiğinde bundan kimin nasıl yarar sağlayacağı sorusunun doğduğuna işaret etti. Çin’in Jenerasyon ve Yol’da 2013’ten beri muvaffakiyetinin şart koymaması olduğunu anımsatan Atlı, Avrupa’nın birebirini yenidenlamasının da çelişkiler yaratacağını vurguladı:
“Ursula von der Leyen bunu yeni deklare etti, Biden da ocak ayında deklare etti. Bunlar epeyce yeni mevzular. Nesil Yol’dan daha farklı ne yapacaksınız diye sorduğunuzda yanıtı ‘Biz daha kıymetler bazında, demokrasi, insan hakları doğrultusunda, Avrupa standartları çerçevesinde projelere finansman sağlayacağız. Bizim sağladığımız katma bedel bu’ biçiminde oluyor. Burada da bir sorun yok. Sonuçta ortada bir gereksinimden bahsediyoruz. Şayet pandemi yaşayan bir dünyanın, pandemi daha sonrası süreçte global iktisadın ayağa kaldırılması ve daha sürdürülebilir biçimde geliştirilmesi, buradaki altyapıların fizikî ya da dijital olsun geliştirilmesi ise ‘Hayır biz yalnızca kendimiz üzere düşünenlerle yapacağız’ söylemiş olduğinizde kim bundan nasıl yarar sağlayacak? Burada kalkınmakta olan ülkeler Asya, Afrika, Latin Amerika’nın gereksinimlerinden öncelikli olarak bahsediyoruz. Çin’in bu alanlarla Jenerasyon ve Yol’un 2013’ten beri fazlaca gelişmesinin en temel niçini şu, Çin’de sermaye imkanı var, teknoloji var ve Çin bunu şartlara bağlamadan getiriyor. ‘Ben size sermaye getireceğim lakin şu insan hakları şartım var’ demeden getirdiği için Afrika, Asya ve Latin Amerika’da büyük bir karşılık buldu. Avrupa birebirini yinelamak istiyorsa bu biçimde burada bir çelişki ortaya çıkmış oluyor.”
‘Yunanistan, Macaristan Çin’den vazgeçip, AB projesine mi katılacak? Hiç sanmıyorum’
Altyapı eksikliği derken salt Asya ve Afrika’nın akla geldiğini lakin Avrupa’da da bu hususta gereksinim bulunduğunu belirten Atlı, Çin’in Jenerasyon ve Yol’u çerçevesinde Yunanistan’ı ihya eden Pire limanı yahut Belgrad-Budapeşte içinde süratli tren sınırına işaret etti. Atlı bu ülkelerin Çin’i terk edip AB’nin Global Geçit Yolu’na iştirakine kuşkuyla yaklaşırken, AB’nin projesinin Avrupa ortasında nasıl gelişeceğinin belirsizliğine işaret etti:
“Aslında altyapı eksiklikleri derken, Asya, Afrika’yı düşünüyoruz. Lakin Avrupa’nın kendi ortasında de önemli gereksinimler var. Çin’in Nesil Yol teşebbüsünün karşılık geldiği yerler var. örneğin Yunanistan’daki Pire Limanı. Çin ihya etti orayı. Bu Yunanistan iktisadı için fazlaca kıymetli. Belgrad ile Budapeşte içinde şu anda ulaşım imkanı yok, yalnızca otomobile atlayıp bir sonu geçip o denli gideceksiniz. Uçak, tren hiç bir şey yok. Nesil Yol’un şu anda birinci öncelikli projelerinden biri Çinli firmaların yapacağı Belgrad ile Budapeşte içindeki süratli tren sınırı. Bunlar da bir gereksinime karşılık geliyor. Bu da tam Avrupa’nın göbeğinde. esasen Avrupa’nın da kendi gereksinimleri var. Bugüne kadar niye buna bir karşılık gelemedi? Bunda ne eksik vardı ve bundan daha sonra nasıl tamamlanabilecek? Yunanistan, Macaristan üzere Çin’den şu anda önemli manada yatırım alan ve iktisadını bir ölçüde de olsa geliştiren ülkeler. Artık AB’nin bu yeni projesine nasıl bakacaklar? Yunanistan şunu mu diyecek, ‘Artık bizim de Global Geçit’imiz var, ötürüsıyla bizim artık Çin ile çalışmamıza gerek kalmadı’ mı diyecek? Hiç sanmıyorum. Bunu demeyecekse de AB’nin bu yeni projesi üyesi olan bu ülkelerde nasıl gelişecek?”
‘Ekonomik bağımlılıklar ve siyasi olarak şiddetlenen rekabet ortamı var lakin artık 20. yüzyıldaki topyekün ittifaklar yok’
Atlı, ABD ile Çin içinde önemli stratejik rekabete dikkat çekerken, bunun 20’in yüzyılın Soğuk Savaşı’ndan farklı olduğu görüşünde. ABD’nin değerli müttefiki olan Almanya’nın Çin ile kuvvetli ticari bağları varken, taraf tutmasının beklendiğini belirten Atlı, Çin’de yatırım yapan dev Alman firmalarının ise yeterli bağlantılar için baskı yaptıklarına işaret etti. Atlı’ya nazaran artık topyekün ittifakların olamayacağı ikilemli bir dünya geçerli:
“Amerika ile Çin içinde önemli bir stratejik rekabet var. Bu da fazlaca doğal, iki büyük güçten bahsediyoruz. Amerika’nın olimpiyatları boykotu da şaşırtan değil. 20. yüzyılın Soğuk Savaşından daha farklı bir periyot bu. Ülkeler içinde ekonomik olarak karşılıklı bağlar hayli daha güçlü. Bir Batı Avrupa ülkesini ele aldığımızda Almanya üzere, bir taraftan Amerika ile müttefik, tahminen Amerika ile güvenlik manasında da işbirlikleri var. Bir taraftan Amerika’nın Çin ile stratejik rekabetinde bir taraf tutuması bekleniyor. bu biçimde da bu biçimde çelişkili bir duruma geliyor. Başta Almanya, Çin ile birlikte büyük yatırım yahut ticaret münasebetlerinin olduğu bir ülke. ötürüsıyla bu biçimde bir ikileme yol açıyor bu ülkeler açısından. Yeni Alman hükümetini düşünelim. Bir tarafta Amerika ittifakı var, epeyce kıymetli; bir tarafta Çin ile olan ekonomik bağlantılar var ve yalnızca onlar değil. Çin ile ekonomik münasebetler dediğimizde büyük Alman firmalar, Çin’de yatırımları olan, yatırımları genişletme savında olan Volkswagen’den tutun da – liste uzar masraf – birfazlaca firma ve hükümet üzerinde yaptıkları baskı. Onlar da ‘Çin ile daha düzgün ilgiler ortasında olalım, biz de kendi işimizi geliştirelim’ diyorlar. ötürüsıyla bu biçimde ikilemli bir dünyada yaşıyoruz. Bir yandan ekonomik bağımlılıklar bir yandan da siyasi olarak şiddetlenen farklı boyutlara evrilen bir rekabet ortamı var. Tahminen de 21. Yüzyılın da tarifi bu. Artık 20. yüzyıldaki topyekün ittifaklar, yani ‘Ben şu ülkeyle birebir ittifaktayım, ne olursa olsun birebir saftayız’, kalmıyor. Artık husus bazında, ‘Şu bahiste şu ülkeyle de iş yaparız. Lakin başka bahiste rakip de olabiliriz’, tahminen de 21. yüzyıl dünyasının tarifi da aslında bu.”
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
Avrupa Birliği (AB), geçen hafta 300 milyar euro hacimli ve Avrupalı şirketlere öncelik tanıyan Global Geçit Yolu projesini duyurdu.
AB Kurulu Lideri Ursula von der Leyen‘in açıkça Çin’in ‘Nesil ve Yol‘ projesine rakip olduğunu lisana getirdiği proje, Çin ile rekabeti yükseltmiş olan Joe Biden idaresinin bu yıl başlarında G7’ye öncülük edecek biçimde ‘Daha Uygun Bir Dünya’yı bir daha İnşa Et’ başlığıyla tanıttığı ve bir daha Pekin’e rakip olma atılımının akabinde geldi.
AB projesi, 2027’ye kadar kamu ve özel kaynakları kullanarak bilhassa Afrika, Asya ve Latin Amerika’da yol, demiryolları, deniz altından fiber optik internet kabloları tesisi dahil altyapı projeleri, dijitalleşme ve sıhhat sistemlerine yatırımları öngörüyor. İklim değişikliğiyle uğraşa katkı sağlayacağı var iseyılan ‘yeşil enerji’ vurgusu da eksik edilmiyor. Proje için AB Kurulu ve Avrupa Parlamentosu’nun da onayı gerekiyor.
Hem AB’nin birebir vakitte ABD’nin rakip projeleri, Çin’in 2013’te başlatmış olduğu Nesil ve Yol düşünüldüğünde ‘geç kalmış’ ve yetersiz bir teşebbüs olmakla eleştiriliyor.
Global Geçit Yolu’nu Boğaziçi Üniversitesi’nden Doç. Dr. Altay Atlı ile konuştuk.
‘Dünyanın 40 trilyon dolarlık altyapı muhtaçlığı var’
Doç. Altay Atlı’ya bakılırsa, von der Leyen’in bir müddetdir beklenen Global Geçit Yolu projesi, ABD öncülüğündeki projeyle bir arada Batı’nın Çin’in Nesil ve Yol’una alternatif. AB projesinin fizikî altyapı ile hudutlu olmadığını, dijital altyapılar ve araştırma, geliştirme, eğitim, teknoloji üzere alanları da kapsadığına işaret eden Atlı, dünyanın altyapı gereksiniminin 40 trilyon dolar ile hesaplandığını aktardı:
“Ursula von der Leyen, bir müddetdir beklemekte olduğumuz, bir müddetdir hazırlanan bir açıklamayı yaptı. Çin’in Bir Jenerasyon Bir Yol projesi üzerinden dünyada sağladığı nüfuza karşılık olarak Batı’nın da kendi projeleriyle ortaya çıkması kelam konusu. Yalnızca Global Geçit değil bir taraftan da yılın başında yeni misyona gelen Biden idaresinin G7 ülkeleriyle bir arada deklare ettiğı ‘Daha Yeterli Bir Dünya’yı bir daha İnşa Et’ başlıklı bir daha emsal içerikteki projesini buraya katabiliriz. Bunlar Çin’in projesine karşı sunulan alternatifler. Altyapı dediğimizde evvela akıllara fizikî, lojistik altyapı geliyor; demiryolları, karayolları. Bunlar epeyce değerli. Pandemi daha sonrası periyotta ayrıyeten daha kıymetli. Lakin ne Jenerasyon ve Yol’un ne Global Geçit Yolu’nun kapsamı bununla kısıtlı değil. Ursula von der Leyen’in açıklamasına bakıldığında o projeyi bir Avrupa stratejisi ve fizikî altyapı lakin bununla birlikte dijital altyapılar ve araştırma, geliştirme, eğitim, teknoloji üzere alanlarda gelişecek strateji olarak ortaya koyuyor. Buna dünyanın gereksinimi var. Kimi yapılan çalışmalara bakarsak dünyanın altyapı gereksinimi, sayılar değişiklik gösterse de yaklaşık 40 trilyon dolar. Dünyanın daha sağlıklı ve sürdürülebilir bir altyapıya her manada bir muhtaçlığı vardı, pandemiyle daha da arttı.”
‘Ne kadar katkıda bulunacaksa bulunsun; birbiriyle arbede etmeden olması gerekiyor’
Atlı, Çin’in dünyanın altyapı meselelerini tek başına çözemeyeceğini, aslına bakarsanız bu biçimde bir argümanının da bulunmadığını belirtirken, ABD’nin akabinde AB’nin deklare ettiğı projelerin ‘uyumuna’ ve ardındaki ‘jeostratejik hesaplara’ bakılması gerektiğini vurguladı. Atlı’ya nazaran bu projelerin arbede etmeden hayata geçirilmesi gerekiyor:
“Bütün bunlar konuşulurken en değerli husus şu. Nesil ve Yol tamam, Batı’nın projeleri de bu açığın kapatılmasına yarar sağlayacaksa natürel ki fazlaca kıymetli. Çin’in de tek başına ‘Ben dünyanın bütün altyapı sıkıntılarını çözeceğim’ diye bir savı yok, yapamaz da aslına bakarsan. ötürüsıyla ne kadar tamamlayıcı olacak, ne kadar daha büyük bir muhtaçlığı karşılayacaklar, bu değerli. bu biçimde, ‘Küresel Geçit üzere projeler Çin’in Jenerasyon Yol’u ile ne kadar uyumlu olacak?’ formunda sorular var. Ursula von der Leyen’in birkaç ay evvel şu biçimde bir sözü vardı, ‘Biz AB olarak altyapının finansmanında fazlaca başarılıyız fakat Çin’in sahip olduğu bir bakır madenini, Çin’in sahip olduğu bir limana bağlamak da bizim için epeyce mantıklı değil.’ Burada ne kadar uyumlu olacaklar, bu projelerin yapıldığı global iktisatların yararı ne kadar gözetilecek, ne kadar jeostratejik hususlar gözetilecek bunlar farklı mevzular. Lakin daha epey başındayız. Ursula von der Leyen bunu açıklayalı 2-3 hafta oldu. Biden yılın başında açıklamıştı, daha orada da çabucak hemen bir şey yoktu. Çin’in Nesil ve Yol projesi 2013’ten beri devam ediyor. ötürüsıyla bekleyeceğiz ve nazaranceğiz. Dünyanın, global iktisadın bir gereksinimi var. Ne kadar katkıda bulunacaksa bence bulunsun. Birbiriyle hengame etmeden olması gerekiyor.”
‘Çin şartlara bağlamadığı için karşılık buldu; Avrupa pahalar diyerek çelişkileri nasıl aşacak?’
Von der Leyen’in Global Geçit Yolu’nun Jenerasyon ve Yol’dan farkını koyarken, ‘değerler, demokrasi, insan hakları ve Avrupa standartlarından’ bahsetmiş olduğuni belirten Atlı, altyapıların fizikî yahut dijital gelişim muhtaçlığı düşünüldüğünde ve biz yalnızca kendimiz üzere düşünenlerle yapacağız’ denildiğinde bundan kimin nasıl yarar sağlayacağı sorusunun doğduğuna işaret etti. Çin’in Jenerasyon ve Yol’da 2013’ten beri muvaffakiyetinin şart koymaması olduğunu anımsatan Atlı, Avrupa’nın birebirini yenidenlamasının da çelişkiler yaratacağını vurguladı:
“Ursula von der Leyen bunu yeni deklare etti, Biden da ocak ayında deklare etti. Bunlar epeyce yeni mevzular. Nesil Yol’dan daha farklı ne yapacaksınız diye sorduğunuzda yanıtı ‘Biz daha kıymetler bazında, demokrasi, insan hakları doğrultusunda, Avrupa standartları çerçevesinde projelere finansman sağlayacağız. Bizim sağladığımız katma bedel bu’ biçiminde oluyor. Burada da bir sorun yok. Sonuçta ortada bir gereksinimden bahsediyoruz. Şayet pandemi yaşayan bir dünyanın, pandemi daha sonrası süreçte global iktisadın ayağa kaldırılması ve daha sürdürülebilir biçimde geliştirilmesi, buradaki altyapıların fizikî ya da dijital olsun geliştirilmesi ise ‘Hayır biz yalnızca kendimiz üzere düşünenlerle yapacağız’ söylemiş olduğinizde kim bundan nasıl yarar sağlayacak? Burada kalkınmakta olan ülkeler Asya, Afrika, Latin Amerika’nın gereksinimlerinden öncelikli olarak bahsediyoruz. Çin’in bu alanlarla Jenerasyon ve Yol’un 2013’ten beri fazlaca gelişmesinin en temel niçini şu, Çin’de sermaye imkanı var, teknoloji var ve Çin bunu şartlara bağlamadan getiriyor. ‘Ben size sermaye getireceğim lakin şu insan hakları şartım var’ demeden getirdiği için Afrika, Asya ve Latin Amerika’da büyük bir karşılık buldu. Avrupa birebirini yinelamak istiyorsa bu biçimde burada bir çelişki ortaya çıkmış oluyor.”
‘Yunanistan, Macaristan Çin’den vazgeçip, AB projesine mi katılacak? Hiç sanmıyorum’
Altyapı eksikliği derken salt Asya ve Afrika’nın akla geldiğini lakin Avrupa’da da bu hususta gereksinim bulunduğunu belirten Atlı, Çin’in Jenerasyon ve Yol’u çerçevesinde Yunanistan’ı ihya eden Pire limanı yahut Belgrad-Budapeşte içinde süratli tren sınırına işaret etti. Atlı bu ülkelerin Çin’i terk edip AB’nin Global Geçit Yolu’na iştirakine kuşkuyla yaklaşırken, AB’nin projesinin Avrupa ortasında nasıl gelişeceğinin belirsizliğine işaret etti:
“Aslında altyapı eksiklikleri derken, Asya, Afrika’yı düşünüyoruz. Lakin Avrupa’nın kendi ortasında de önemli gereksinimler var. Çin’in Nesil Yol teşebbüsünün karşılık geldiği yerler var. örneğin Yunanistan’daki Pire Limanı. Çin ihya etti orayı. Bu Yunanistan iktisadı için fazlaca kıymetli. Belgrad ile Budapeşte içinde şu anda ulaşım imkanı yok, yalnızca otomobile atlayıp bir sonu geçip o denli gideceksiniz. Uçak, tren hiç bir şey yok. Nesil Yol’un şu anda birinci öncelikli projelerinden biri Çinli firmaların yapacağı Belgrad ile Budapeşte içindeki süratli tren sınırı. Bunlar da bir gereksinime karşılık geliyor. Bu da tam Avrupa’nın göbeğinde. esasen Avrupa’nın da kendi gereksinimleri var. Bugüne kadar niye buna bir karşılık gelemedi? Bunda ne eksik vardı ve bundan daha sonra nasıl tamamlanabilecek? Yunanistan, Macaristan üzere Çin’den şu anda önemli manada yatırım alan ve iktisadını bir ölçüde de olsa geliştiren ülkeler. Artık AB’nin bu yeni projesine nasıl bakacaklar? Yunanistan şunu mu diyecek, ‘Artık bizim de Global Geçit’imiz var, ötürüsıyla bizim artık Çin ile çalışmamıza gerek kalmadı’ mı diyecek? Hiç sanmıyorum. Bunu demeyecekse de AB’nin bu yeni projesi üyesi olan bu ülkelerde nasıl gelişecek?”
‘Ekonomik bağımlılıklar ve siyasi olarak şiddetlenen rekabet ortamı var lakin artık 20. yüzyıldaki topyekün ittifaklar yok’
Atlı, ABD ile Çin içinde önemli stratejik rekabete dikkat çekerken, bunun 20’in yüzyılın Soğuk Savaşı’ndan farklı olduğu görüşünde. ABD’nin değerli müttefiki olan Almanya’nın Çin ile kuvvetli ticari bağları varken, taraf tutmasının beklendiğini belirten Atlı, Çin’de yatırım yapan dev Alman firmalarının ise yeterli bağlantılar için baskı yaptıklarına işaret etti. Atlı’ya nazaran artık topyekün ittifakların olamayacağı ikilemli bir dünya geçerli:
“Amerika ile Çin içinde önemli bir stratejik rekabet var. Bu da fazlaca doğal, iki büyük güçten bahsediyoruz. Amerika’nın olimpiyatları boykotu da şaşırtan değil. 20. yüzyılın Soğuk Savaşından daha farklı bir periyot bu. Ülkeler içinde ekonomik olarak karşılıklı bağlar hayli daha güçlü. Bir Batı Avrupa ülkesini ele aldığımızda Almanya üzere, bir taraftan Amerika ile müttefik, tahminen Amerika ile güvenlik manasında da işbirlikleri var. Bir taraftan Amerika’nın Çin ile stratejik rekabetinde bir taraf tutuması bekleniyor. bu biçimde da bu biçimde çelişkili bir duruma geliyor. Başta Almanya, Çin ile birlikte büyük yatırım yahut ticaret münasebetlerinin olduğu bir ülke. ötürüsıyla bu biçimde bir ikileme yol açıyor bu ülkeler açısından. Yeni Alman hükümetini düşünelim. Bir tarafta Amerika ittifakı var, epeyce kıymetli; bir tarafta Çin ile olan ekonomik bağlantılar var ve yalnızca onlar değil. Çin ile ekonomik münasebetler dediğimizde büyük Alman firmalar, Çin’de yatırımları olan, yatırımları genişletme savında olan Volkswagen’den tutun da – liste uzar masraf – birfazlaca firma ve hükümet üzerinde yaptıkları baskı. Onlar da ‘Çin ile daha düzgün ilgiler ortasında olalım, biz de kendi işimizi geliştirelim’ diyorlar. ötürüsıyla bu biçimde ikilemli bir dünyada yaşıyoruz. Bir yandan ekonomik bağımlılıklar bir yandan da siyasi olarak şiddetlenen farklı boyutlara evrilen bir rekabet ortamı var. Tahminen de 21. Yüzyılın da tarifi bu. Artık 20. yüzyıldaki topyekün ittifaklar, yani ‘Ben şu ülkeyle birebir ittifaktayım, ne olursa olsun birebir saftayız’, kalmıyor. Artık husus bazında, ‘Şu bahiste şu ülkeyle de iş yaparız. Lakin başka bahiste rakip de olabiliriz’, tahminen de 21. yüzyıl dünyasının tarifi da aslında bu.”
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.