‘Black Friday’ günleri: Ekonomik çalkantılardan kaçınma mı, ‘tüketim çılgınlığı’ mı?
ABD’de Şükran Günü’nün akabinde gelen Cuma, 1952’den bu yana Noel dönemin başladığı gün olarak kabul ediliyor ve mağazalar yüzde 80’lere varan indirimler yapıyor. Amerika’da kanlı olaylara dahi sahne olan bu indirim gününün Türkiye’de uygulanmaya başlaması ise ‘isim krizini’ ortaya çıkardı. ABD’den tüm dünyaya yayılan Black Friday’ı Türkiye’de kendi lisanından birebir çeviren e-ticaret sitelerine kimi bölümler, bu günün ‘Kara Cuma’ olarak isimlendirilmesinin İslam dinine saygısızlık olarak ileri sürmüştü.
Hatta vaktin Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve eski ulusal güreşçi Hamza Yerlikaya toplumsal medya hesabından “Nedir bu Kara Cuma, niye Cuma? Aydınlık rahmet bayramdır Cuma, huzurdur Cuma, güneşin doğduğu en hoş gündür Cuma, neyin algısı yapılıyor bu özel günde, neyin operasyonu yapılıyor?” tabirlerini kullandı. sonrasındasında Türkiye’de bu indirim günü ‘Süper Cuma’, ‘Efsane Cuma’ üzere isimlerle isimlendirilmeye başlandı.
Pekala, Türkiye’de bu indirim günleri nasıl işliyor?
Kasım ayında uygulanan bu indirim günleri Türkiye’de tartıyla e-ticaret siteleri üzerinden gerçekleşiyor. Markalar mağazalar üzerinden de indirim yapsa da hem pandemi tıpkı vakitte daha fazla indirim olması sebebiyle e-ticaret siteleri daha fazlaca tercih ediliyor. Bu e-ticaret siteleri içinden da Trendyol, Hepsiburada, Amazon, N11 ve Gittigidiyor ön plana çıkıyor. Bilhassa Trendyol ve Hepsiburada’nın indirim günlerini tanıtmak için uyguladıkları agresif reklam stratejileri, toplumsal medya kullanıcıları tarafınca pek eleştiriliyor.
Market alışverişlerinden elektroniğe, giysiden mesken eşyalarına kadar bir epey kalemden eserin satışının gerçekleştiği bu platformlar Türkiye’de beraberinde hazır yemek bölümüne de girmiş bulunmaktalar. Kasım ayında gerçekleştirilen büyük indirim günlerinin istatistiklerini yayınlayan Trendyol, platformundaki işletmelerin satışları bundan evvelki Kasım ayına bakılırsa 2 kat, olağan günlere bakılırsa ise 6 kat arttığını kaydetti. Anlık 2.1 milyon müşterinin etkin olduğunu ve tüm Kasım ayı uzunluğunda 1.5 milyar ziyaret gerçekleştirildiğini aktaran şirketin verilerine göre, Süratli Market uygulamasında en epey yerli muz, patates, havuç, yarım yağlı süt ve maydanoz siparişi verildi. Trendyol, indirim kampanyalarıyla 112 bin farklı satıcının 63 milyon eseri alıcılarla buluşturduğunu duyurdu.
Üstelik, Tüketiciyi Muhafaza Derneği (TÜKODER) ve Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Genel Lideri Aziz Koçal’ın Sputnik’e yaptığı açıklamaya nazaran, bu indirim günlerinde, alışverişin artmasından kaynaklı şikayetler de çoğalıyor.
Kuryelerden protestolar
Fakat son vakit içinderda, bilhassa restoranları tek platforma toplayan Yemeksepeti ve yeni uygulamasıyla Trendyol, çalıştırdıkları kuryeler tarafınca bir fazlaca sefer protesto ediliyorlar. Son olarak ‘Efsane Cuma’ öncesi toplanan Trendyol’un motokurye personelleri, verilen primlerin azaltıldığını, ağır saatlerde sipariş dayatmasına maruz kaldıklarını ve yetkililerden hususla ilgili dönüş alamadıklarını belirterek kontak kapattı. Sendikalaşmanın önüne geçmek için kuryelerin iş kolunu değiştiren Yemeksepeti’nin kuryeleri ise, ‘Yemeksepeti Emekçi Komitesi’ altında örgütlendiler.
Yapılan ‘transferler’, açılan soruşturmalar
Yüzde 86.5’i Çinli e-ticaret şirketi Alibaba’ya ilişkin olan Trendyol’a Rekabet Kurumu, rekabeti engelleme sebebi öne sürülerek soruşturma açılmasına karar verdi. Lakin Trendyol’un soruşturma öncesi şirketin denetlemesini yapan Rekabet Kurumu Kontrol Daire Lideri Hatice Yavuz’u ‘transfer’ etmeleri büyük tartışmalara da yol açmıştı.
Sırf Trendyol değil, Yemeksepeti de Ticaret Bakanlığı’nın yazdığı raporda ‘indirim yağmuru’ ismi altında evvel fiyatlara artırım yapılıp çabucak sonrasında tüketiciye indirim yapılmış üzere sunulduğunu tabir etti.
Enflasyon artıyor, tüketici itimat endeksi düşüyor
Öte yandan, Türkiye’de açıklanan son datalara göre, Kasım ayında enflasyon yüzde 3.51 arttı, yıllık bazda ise yüzde 21.31 oldu. Fakat, Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) deklare ettiğı bilgiler, TÜİK’in datalarıyla uyuşmuyor. ENAG’a nazaran, Kasım ayında enflasyon yüzde 9.9, yıllık enflasyon ise yüzde 58.65 oranında artış gösterdi.
bir daha TÜİK’in deklare ettiğı bilgiler tüketici itimat endeksinin, Kasım ayında bundan evvelki aya bakılırsa yüzde 7.3 oranında azaldığına işaret ediyor. Ekim ayında 76.8 olan endeks, Kasım ayında 71.1’e düştü.
Pekala yapılan ve hatta kullanıcılar tarafınca ‘taciz boyutunda’ halinde tabir edilen reklam kampanyaları ve bu indirim günleri ‘tüketim çılgınlığını’ tetikliyor mu? Yoksa Türkiye’nin çalkantılı ekonomik durumu insanları indirimlerde alışverişe mi teşvik ediyor? İktisatçı, müellif Mustafa Sönmez ve Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Nesrin Dilbaz Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Genel olarak ‘mala hücum’, stoklama eğilimi var, bu enflasyon artışından kaynaklanıyor’
Sönmez, indirimli satışlara her vakit istek olduğunu söyleyerek “esasen bu vakitte yalnızca indirimli satışlara değil, genel olarak eldeki parayı mala dönüştürme eğilimi var. Beşerler diyelim ki un alıyorlarsa, 2-3 paket alıp stoklamaya yöneliyorlar. Zira fiyatlar o denli süratli artıyor ki bir paket alıp, onu tüketip, bir daha almaya gittiğinde birebir fiyatı bulamayacağını hissediyor. bu biçimde bir psikoloji oluştu insanlarda. ötürüsıyla genel olarak bir ‘mala hücum’ davranışı, stoklama eğilimi var. Hele ki bu indirimliyse çok çok oluyor. Bu da büsbütün enflasyonla ilgili. Beşerler enflasyonun bugünden epeyce daha fazla artacağı hissine, kanısına sahip oldular. Enflasyon karşısında da tedbir olarak eldeki Türk Liralarını esere çevirmek, stoklamak rasyonel bir davranış, beklenir bir şey” tabirlerini kullanarak, bu durumun indirimli olmayan eserlerde talep artışından kaynaklı fiyat yükseltmesinin de önünü açacağını belirtti.
‘Fiyat artışları birtakım harcamaların da öne çekilmesine sebep oluyor, sağlıklı bir davranış olduğu da söylenemez’
‘Yarın fiyatı daha fazla artacak’ psikolojisinin hayli gerekli olmayan harcamaları da tetikleyebileceğinin altını çizen Sönmez “Öncelikle en çok tükettiği ve vazgeçemeyeceği, örneğin bebeğiniz var ise bebek bezi alacaksınız, bunun yerine bir şey ikame edemiyorsunuz. Bu sefer de bebek bezini mümkün olduğu kadar epey stoklamak isteyeceksiniz. Bu anlaşılır bir şey. Bu bakliyatta da bu biçimde, beşerler tüketecek. Şayet bozulmayacaksa, beşerler bunu yapacak. Olağan, bu insanların gereksinimine göre değişiyor. Birtakım harcamaları da öne çekiyorsunuz. örneğin aklınızda hiç yoktur yakın vakitte mobilya almak ancak diyorsunuz ki ‘seneye şu fiyat olacak, bak indirim de yapmışlar, şunu alalım’. Bu psikoloji harcamaları da öne çekiyor. Bu enflasyondan kaynaklanan, sağlıklı olduğu da söylenemez, bir davranış. Panik içerisinde gerçek bir karar veremeyebilirsiniz. Bir de sahiden kenarda durması gereken parayı bu türlü de harcamış oluyorsunuz. Natürel bu beşerden beşere göre değişiyor. Bir kısmı da bunu yapmak yerine parayı dövize, altına çevirip bir kenarda tutuyor” diye konuştu.
‘Bunun önüne geçilebilmesi için inanç sağlanmalı, bir erken seçim sonucu büyük ölçüde insanları rahatlatabilir’
Bu durumun önüne geçilmesi için itimadın sağlanması gerektiğine dikkat çeken Sönmez, şu tabirleri kullandı:
“Enflasyonun düşeceğine dair insanlarda bir inanç oluşması, bu da aslında Türkiye’nin kurallarında artık politik. İdare bunun ekonomik tedbirini alamıyor. Ekonomik tedbirini alamayınca, bir erken seçim sonucu büyük ölçüde insanları rahatlatabilir. ‘Bir şeyler değişecek, en azından gelenler aklı selim kararlar verecekler’ beklentisi bu psikolojiyi dağıtmaya tahminen yardımcı olabilir.”
‘Önceki yıllarde yapay yapılan indirimler ile ilgili bir müşahede oluştu’
Prof. Dr. Dilbaz, alışveriş yapacakların evvelki devirlerde yapay indirimleri gözlemledikleri için bu sene ‘çılgınlık’ seviyesinin görülmediği görüşünde:
“İndirim kampanyaları her vakit için tüketimi artırmaya yönelik olan şeyler. Aslında evvelki senelera baktığımızda, bu sene yüksek bir satış olmadı bence. Bu da insanların nerede ve ne vakit çılgınlık yapacaklarının değiştiği ile ilgili. Geçmiş senelerdan gelen, aslında indirimler var denmesine karşın gerçek indirim yapılmadığı, bu periyotların öncesinde meblağların yapay olarak artırılıp çabucak sonrasında indirildiği ile ilgili bir müşahede oluştu. Bu durum insanları bu vakitte alışveriş yapmaktan uzak tutuyor bence. Bu sene için ‘çılgınlık’ seviyesinde bir alışverişin yapıldığına ben katılmıyorum.”
‘Zam gelecek, daha da pahalılanacak’ tasasıyla alışveriş yapanlar da oldu lakin panik havası olduğunu söyleyemeyiz’
Döviz kurlarındaki dalgalanmalarının tasarrufa da yöneltebileceğini söz eden Dilbaz “Doların artışıyla bir arada beşerler tahminen de tasarrufa yöneldiler. Ancak bir daha de bir kesimde ‘zam gelecek, daha da pahalılanacak’ tasasıyla alışveriş yapanlar da oldu. Genel olarak bakıldığında toplumu çılgınlığa yöneltecek bir durum bence yoktu. Bilhassa kredi kartlarıyla taksit yaparak beşerler günlük ve mecburî gereksinimlerini da bu indirimler üzerinden sağlamaya başladılar bu sene. Tam panik var diyemeyiz aslında. Bunu Kovid vaktinde hayatıştık. Bir anda hiç bir şey bulunamayacakmış üzere geldi, o kadar fazlaca yağmalandı ki marketler lakin bizim ülkemiz hiç bir vakit besin açısından eza yaşamadı. Kovid devrinde bile. Artık de doğruyu söylemek gerekirse biraz yapay kıymet atılıyor üzere geliyor” dedi ve ekledi:
‘Yok olacak’ usulünde yapay bir kriz yaratılıyor, bu da telaşlı insanları tetikliyor’
“Pahalılanabilir lakin ‘yok olacak’ şeklinde yapay bir kriz yaratılıyor. Bu da bilhassa korkulu insanları tetikliyor. Dertli beşerler krizde yaşayamazlar. Kriz telaşlarını artırır, besler, kendilerini teminatta hissetmek isterler. Bu kaygan taban korkulu beşerler üzerinde olumsuz bir tesir oluşturdu.”
‘İnsanlar gelecekleriyle ilgili telaş yaşıyorlar, akaryakıt artırımı bilgisi geldi, kuyruklar oluştu’
Dilbaz kelamlarına “İnsanlar baktığınızda gelecekle ilgili bir tasa yaşıyor. Akaryakıta artırım geleceği bilgisi geldi, o gün akaryakıt kuyrukları gördük. Tamam, bir depoyu uygun fiyattan aldınız, 2 hafta daha sonra öteki depoyu öteki fiyattan alacaksınız. Lakin ‘kar, kardır’ diye düşünülüyor. İndirimin de gayesi bu aslına bakarsanız, olağan vakitte değil yüzde 50 indirim olduğunda alıyorsunuz. İnsanın beyni bu biçimde çalışıyor. İlla stoklamak manasında değil, kendini inançta hissetmekle alakalı” halinde son verdi.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.
ABD’de Şükran Günü’nün akabinde gelen Cuma, 1952’den bu yana Noel dönemin başladığı gün olarak kabul ediliyor ve mağazalar yüzde 80’lere varan indirimler yapıyor. Amerika’da kanlı olaylara dahi sahne olan bu indirim gününün Türkiye’de uygulanmaya başlaması ise ‘isim krizini’ ortaya çıkardı. ABD’den tüm dünyaya yayılan Black Friday’ı Türkiye’de kendi lisanından birebir çeviren e-ticaret sitelerine kimi bölümler, bu günün ‘Kara Cuma’ olarak isimlendirilmesinin İslam dinine saygısızlık olarak ileri sürmüştü.
Hatta vaktin Cumhurbaşkanı Başdanışmanı ve eski ulusal güreşçi Hamza Yerlikaya toplumsal medya hesabından “Nedir bu Kara Cuma, niye Cuma? Aydınlık rahmet bayramdır Cuma, huzurdur Cuma, güneşin doğduğu en hoş gündür Cuma, neyin algısı yapılıyor bu özel günde, neyin operasyonu yapılıyor?” tabirlerini kullandı. sonrasındasında Türkiye’de bu indirim günü ‘Süper Cuma’, ‘Efsane Cuma’ üzere isimlerle isimlendirilmeye başlandı.
Nedir bu Kara Cuma, neden Cuma, Aydınlık bereket bayramdır Cuma, huzurdur Cuma, güneşin doğduğu en güzel gündür Cuma,neyin algısı yapılıyor bu özel günde, neyin operasyonu yapılıyor..
— Hamza Yerlikaya(@hamzayerlikaya) November 24, 2017
Pekala, Türkiye’de bu indirim günleri nasıl işliyor?
Kasım ayında uygulanan bu indirim günleri Türkiye’de tartıyla e-ticaret siteleri üzerinden gerçekleşiyor. Markalar mağazalar üzerinden de indirim yapsa da hem pandemi tıpkı vakitte daha fazla indirim olması sebebiyle e-ticaret siteleri daha fazlaca tercih ediliyor. Bu e-ticaret siteleri içinden da Trendyol, Hepsiburada, Amazon, N11 ve Gittigidiyor ön plana çıkıyor. Bilhassa Trendyol ve Hepsiburada’nın indirim günlerini tanıtmak için uyguladıkları agresif reklam stratejileri, toplumsal medya kullanıcıları tarafınca pek eleştiriliyor.
Market alışverişlerinden elektroniğe, giysiden mesken eşyalarına kadar bir epey kalemden eserin satışının gerçekleştiği bu platformlar Türkiye’de beraberinde hazır yemek bölümüne de girmiş bulunmaktalar. Kasım ayında gerçekleştirilen büyük indirim günlerinin istatistiklerini yayınlayan Trendyol, platformundaki işletmelerin satışları bundan evvelki Kasım ayına bakılırsa 2 kat, olağan günlere bakılırsa ise 6 kat arttığını kaydetti. Anlık 2.1 milyon müşterinin etkin olduğunu ve tüm Kasım ayı uzunluğunda 1.5 milyar ziyaret gerçekleştirildiğini aktaran şirketin verilerine göre, Süratli Market uygulamasında en epey yerli muz, patates, havuç, yarım yağlı süt ve maydanoz siparişi verildi. Trendyol, indirim kampanyalarıyla 112 bin farklı satıcının 63 milyon eseri alıcılarla buluşturduğunu duyurdu.
Üstelik, Tüketiciyi Muhafaza Derneği (TÜKODER) ve Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) Genel Lideri Aziz Koçal’ın Sputnik’e yaptığı açıklamaya nazaran, bu indirim günlerinde, alışverişin artmasından kaynaklı şikayetler de çoğalıyor.
Kuryelerden protestolar
Fakat son vakit içinderda, bilhassa restoranları tek platforma toplayan Yemeksepeti ve yeni uygulamasıyla Trendyol, çalıştırdıkları kuryeler tarafınca bir fazlaca sefer protesto ediliyorlar. Son olarak ‘Efsane Cuma’ öncesi toplanan Trendyol’un motokurye personelleri, verilen primlerin azaltıldığını, ağır saatlerde sipariş dayatmasına maruz kaldıklarını ve yetkililerden hususla ilgili dönüş alamadıklarını belirterek kontak kapattı. Sendikalaşmanın önüne geçmek için kuryelerin iş kolunu değiştiren Yemeksepeti’nin kuryeleri ise, ‘Yemeksepeti Emekçi Komitesi’ altında örgütlendiler.
Yapılan ‘transferler’, açılan soruşturmalar
Yüzde 86.5’i Çinli e-ticaret şirketi Alibaba’ya ilişkin olan Trendyol’a Rekabet Kurumu, rekabeti engelleme sebebi öne sürülerek soruşturma açılmasına karar verdi. Lakin Trendyol’un soruşturma öncesi şirketin denetlemesini yapan Rekabet Kurumu Kontrol Daire Lideri Hatice Yavuz’u ‘transfer’ etmeleri büyük tartışmalara da yol açmıştı.
Sırf Trendyol değil, Yemeksepeti de Ticaret Bakanlığı’nın yazdığı raporda ‘indirim yağmuru’ ismi altında evvel fiyatlara artırım yapılıp çabucak sonrasında tüketiciye indirim yapılmış üzere sunulduğunu tabir etti.
Enflasyon artıyor, tüketici itimat endeksi düşüyor
Öte yandan, Türkiye’de açıklanan son datalara göre, Kasım ayında enflasyon yüzde 3.51 arttı, yıllık bazda ise yüzde 21.31 oldu. Fakat, Enflasyon Araştırma Grubu’nun (ENAG) deklare ettiğı bilgiler, TÜİK’in datalarıyla uyuşmuyor. ENAG’a nazaran, Kasım ayında enflasyon yüzde 9.9, yıllık enflasyon ise yüzde 58.65 oranında artış gösterdi.
bir daha TÜİK’in deklare ettiğı bilgiler tüketici itimat endeksinin, Kasım ayında bundan evvelki aya bakılırsa yüzde 7.3 oranında azaldığına işaret ediyor. Ekim ayında 76.8 olan endeks, Kasım ayında 71.1’e düştü.
Pekala yapılan ve hatta kullanıcılar tarafınca ‘taciz boyutunda’ halinde tabir edilen reklam kampanyaları ve bu indirim günleri ‘tüketim çılgınlığını’ tetikliyor mu? Yoksa Türkiye’nin çalkantılı ekonomik durumu insanları indirimlerde alışverişe mi teşvik ediyor? İktisatçı, müellif Mustafa Sönmez ve Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Nesrin Dilbaz Sputnik’e kıymetlendirdi.
‘Genel olarak ‘mala hücum’, stoklama eğilimi var, bu enflasyon artışından kaynaklanıyor’
Sönmez, indirimli satışlara her vakit istek olduğunu söyleyerek “esasen bu vakitte yalnızca indirimli satışlara değil, genel olarak eldeki parayı mala dönüştürme eğilimi var. Beşerler diyelim ki un alıyorlarsa, 2-3 paket alıp stoklamaya yöneliyorlar. Zira fiyatlar o denli süratli artıyor ki bir paket alıp, onu tüketip, bir daha almaya gittiğinde birebir fiyatı bulamayacağını hissediyor. bu biçimde bir psikoloji oluştu insanlarda. ötürüsıyla genel olarak bir ‘mala hücum’ davranışı, stoklama eğilimi var. Hele ki bu indirimliyse çok çok oluyor. Bu da büsbütün enflasyonla ilgili. Beşerler enflasyonun bugünden epeyce daha fazla artacağı hissine, kanısına sahip oldular. Enflasyon karşısında da tedbir olarak eldeki Türk Liralarını esere çevirmek, stoklamak rasyonel bir davranış, beklenir bir şey” tabirlerini kullanarak, bu durumun indirimli olmayan eserlerde talep artışından kaynaklı fiyat yükseltmesinin de önünü açacağını belirtti.
‘Fiyat artışları birtakım harcamaların da öne çekilmesine sebep oluyor, sağlıklı bir davranış olduğu da söylenemez’
‘Yarın fiyatı daha fazla artacak’ psikolojisinin hayli gerekli olmayan harcamaları da tetikleyebileceğinin altını çizen Sönmez “Öncelikle en çok tükettiği ve vazgeçemeyeceği, örneğin bebeğiniz var ise bebek bezi alacaksınız, bunun yerine bir şey ikame edemiyorsunuz. Bu sefer de bebek bezini mümkün olduğu kadar epey stoklamak isteyeceksiniz. Bu anlaşılır bir şey. Bu bakliyatta da bu biçimde, beşerler tüketecek. Şayet bozulmayacaksa, beşerler bunu yapacak. Olağan, bu insanların gereksinimine göre değişiyor. Birtakım harcamaları da öne çekiyorsunuz. örneğin aklınızda hiç yoktur yakın vakitte mobilya almak ancak diyorsunuz ki ‘seneye şu fiyat olacak, bak indirim de yapmışlar, şunu alalım’. Bu psikoloji harcamaları da öne çekiyor. Bu enflasyondan kaynaklanan, sağlıklı olduğu da söylenemez, bir davranış. Panik içerisinde gerçek bir karar veremeyebilirsiniz. Bir de sahiden kenarda durması gereken parayı bu türlü de harcamış oluyorsunuz. Natürel bu beşerden beşere göre değişiyor. Bir kısmı da bunu yapmak yerine parayı dövize, altına çevirip bir kenarda tutuyor” diye konuştu.
‘Bunun önüne geçilebilmesi için inanç sağlanmalı, bir erken seçim sonucu büyük ölçüde insanları rahatlatabilir’
Bu durumun önüne geçilmesi için itimadın sağlanması gerektiğine dikkat çeken Sönmez, şu tabirleri kullandı:
“Enflasyonun düşeceğine dair insanlarda bir inanç oluşması, bu da aslında Türkiye’nin kurallarında artık politik. İdare bunun ekonomik tedbirini alamıyor. Ekonomik tedbirini alamayınca, bir erken seçim sonucu büyük ölçüde insanları rahatlatabilir. ‘Bir şeyler değişecek, en azından gelenler aklı selim kararlar verecekler’ beklentisi bu psikolojiyi dağıtmaya tahminen yardımcı olabilir.”
‘Önceki yıllarde yapay yapılan indirimler ile ilgili bir müşahede oluştu’
Prof. Dr. Dilbaz, alışveriş yapacakların evvelki devirlerde yapay indirimleri gözlemledikleri için bu sene ‘çılgınlık’ seviyesinin görülmediği görüşünde:
“İndirim kampanyaları her vakit için tüketimi artırmaya yönelik olan şeyler. Aslında evvelki senelera baktığımızda, bu sene yüksek bir satış olmadı bence. Bu da insanların nerede ve ne vakit çılgınlık yapacaklarının değiştiği ile ilgili. Geçmiş senelerdan gelen, aslında indirimler var denmesine karşın gerçek indirim yapılmadığı, bu periyotların öncesinde meblağların yapay olarak artırılıp çabucak sonrasında indirildiği ile ilgili bir müşahede oluştu. Bu durum insanları bu vakitte alışveriş yapmaktan uzak tutuyor bence. Bu sene için ‘çılgınlık’ seviyesinde bir alışverişin yapıldığına ben katılmıyorum.”
‘Zam gelecek, daha da pahalılanacak’ tasasıyla alışveriş yapanlar da oldu lakin panik havası olduğunu söyleyemeyiz’
Döviz kurlarındaki dalgalanmalarının tasarrufa da yöneltebileceğini söz eden Dilbaz “Doların artışıyla bir arada beşerler tahminen de tasarrufa yöneldiler. Ancak bir daha de bir kesimde ‘zam gelecek, daha da pahalılanacak’ tasasıyla alışveriş yapanlar da oldu. Genel olarak bakıldığında toplumu çılgınlığa yöneltecek bir durum bence yoktu. Bilhassa kredi kartlarıyla taksit yaparak beşerler günlük ve mecburî gereksinimlerini da bu indirimler üzerinden sağlamaya başladılar bu sene. Tam panik var diyemeyiz aslında. Bunu Kovid vaktinde hayatıştık. Bir anda hiç bir şey bulunamayacakmış üzere geldi, o kadar fazlaca yağmalandı ki marketler lakin bizim ülkemiz hiç bir vakit besin açısından eza yaşamadı. Kovid devrinde bile. Artık de doğruyu söylemek gerekirse biraz yapay kıymet atılıyor üzere geliyor” dedi ve ekledi:
‘Yok olacak’ usulünde yapay bir kriz yaratılıyor, bu da telaşlı insanları tetikliyor’
“Pahalılanabilir lakin ‘yok olacak’ şeklinde yapay bir kriz yaratılıyor. Bu da bilhassa korkulu insanları tetikliyor. Dertli beşerler krizde yaşayamazlar. Kriz telaşlarını artırır, besler, kendilerini teminatta hissetmek isterler. Bu kaygan taban korkulu beşerler üzerinde olumsuz bir tesir oluşturdu.”
‘İnsanlar gelecekleriyle ilgili telaş yaşıyorlar, akaryakıt artırımı bilgisi geldi, kuyruklar oluştu’
Dilbaz kelamlarına “İnsanlar baktığınızda gelecekle ilgili bir tasa yaşıyor. Akaryakıta artırım geleceği bilgisi geldi, o gün akaryakıt kuyrukları gördük. Tamam, bir depoyu uygun fiyattan aldınız, 2 hafta daha sonra öteki depoyu öteki fiyattan alacaksınız. Lakin ‘kar, kardır’ diye düşünülüyor. İndirimin de gayesi bu aslına bakarsanız, olağan vakitte değil yüzde 50 indirim olduğunda alıyorsunuz. İnsanın beyni bu biçimde çalışıyor. İlla stoklamak manasında değil, kendini inançta hissetmekle alakalı” halinde son verdi.
Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.