‘Asya NATO’sundan bahsedilirken Rusya ve Çin’in dayanışması kadar olağan bir şey yok’

dunyadan

Global Mod
Global Mod
‘Asya NATO’sundan bahsedilirken Rusya ve Çin’in dayanışması kadar olağan bir şey yok’
ABD ve NATO, Rusya Federasyonu’nun ittifakın genişleme ve Rusya hudutlarına askeri yığınağının yarattığı krize dur demek için sunduğu güvenlik garantileri mutabakatlarına 1.5 ay daha sonra nihayet yazılı karşılık verdi. Rusya, cevapların ana talepleri karşılamaktan uzak olduğunu belirtse de diplomasiyi sürdürmeye hazır görünüyor. Batı’nın cevap vermesine paralel olarak Çin idaresinden de bu krizle ilgili daha net açıklamalar geldi.


Çin Dışişleri Bakanı Vang Yi, ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile telefonda görüşürken, Çin Dışişleri’nin sitesinden yayınlanan açıklama kıymetliydi. Açıklamada Vang Yi’nin ‘Ukrayna sorununda’ Minsk Mutabakatlarına işaret ederken, güvenliğin askeri ittiakları güçlendirmek ve genişletmekle garanti altına alınamayacağını vurgulaması dikkat çekti.


Batı medyasında Çin’in Rusya’dan ‘gerilimin 4 Şubat’da başlayacak Pekin’deki Kış Olimpiyatları sırasında yükseltilmemesinin istendiği’ tezleri ise Çin Dışişleri tarafınca kesin bir lisanla yalanlandı. Bakanlık bu savları ‘rezilce numaralar’ diye nitelendirirken, Rusya ve Çin içinde inancı sarsmaya yönelik teşebbüslerin beyhude olduğunu vurguladı.


ABD ve NATO’nun genişleme krizine yönelik Çin’in tavrını gazeteci ve muharrir Gökhun Göçmen ile konuştuk.


‘Çin, ABD’nin AUKUS ve QUAD üzere ittifaklarla genişleme refleksinin yarın kendilerine yönelebileceğinin farkında’


Gökhun Göçmen’e bakılırsa, ‘Ukrayna’ temasıyla sunulan krizde genelde milletlerarası krizlere karışmayan Çin’in tavrını yansıtan net açıklama Dışişleri Bakanı Wang’ın ABD’li mevkidaşı Blinken’le görüşmesiyle geldi Pekin’in can alıcı vurgusunun Rusya’nın NATO’nun genişlemesine yönelik kaygılarına hak vermek olduğunu belirten Göçmen, ‘NATO’nun anılmamasının Pekin için ABD’nin öbür ittifaklarla tıpkı çevrelemeyi kendisine yapması olarak algıladığının işareti olduğunu söylemiş oldu. Göçmen Ukrayna konusunda ise Wang’ın BM Güvenlik Kurulu çatısında Minsk tahliline işaret ettiğini vurguladı:

“Moskova ve Pekin içindeki stratejik paydaşlığın boyutlarını daha evvel konuşmuştuk. Ukrayna temalı krizdeyse Çin’in açıklaması Blinken ile toplantıdan daha sonra daha net halde geldi. esasen stratejik ortak olarak rastgele bir durumda Rusya’ya dayanak vermesi bekleniyordu, bilhassa jeopolitik krizler bağlamında. Bu takviyenin çerçevesini Çin Dışişleri Bakanı Wang Yi dün Amerikalı meslektaşı Blinken ile yapmış olduğu toplantıda çizmiş oldu. Öne çıkan üç nokta var. Çin bu vakte kadar memleketler arası krizlerde tarafsız olmasıyla meşhurdur. bir daha birebir durumu yapıyor, taraflara itidal tavsiye ediyor. Fakat bu noktadan daha sonra can alıcı vurgulara geçelim. Bu noktalardan birincisi Rusya’nın tasalarının haklı olduğunu ve giderilmesi gerektiğini söylüyor. Moskova idaresinin temel kaygılarını NATO’ya da iletmişti. ‘NATO hudutlarımıza gerçek genişlemesin’. Wang Yi de bu kaygıların haklı olduğunu söylüyor ve ‘Bir ülkenin güvenliği askeri blokların genişletilerek sağlanması mümkün değil’ ihtarında bulunuyor. Wang Yi burada NATO’ya vurgu yapmıyor. Bugün Ukrayna’da yaşanan tansiyonun, Rusya’yı huzursuz eden noktanın yarın Çin’i de endişelendirebileceği manasını çıkarmak mümkün. NATO bugün Rusya’nın sonlarına yanlışsız genişlerken, ABD eski Sovyet ülkelerini askeri maksatla kullanırken, altyapılarını dahi Rusya’yı kuşatmak için seferber ederken Asya Pasifik’e geldiğimizde de şunu görüyoruz. ABD çeşitli askeri ittifaklar kurma peşinde. Geçtiğimiz yılın en kıymetli hadisesi AUKUS anlaşmasıydı. İlerleyen vakit içinderda nereye evrileceği, genişlemesi ya da nükleer teknolojilerin kullanması hususları bilinmese de askeri bir ittifak, paydaşlık olması Çin’i yeteri kadar huzursuz ediyor. QUAD da var. Hindistan ile düzenledikleri ortak tatbikatların bir kurumsallaşma halini alıp almayacağı konusunda çabucak hemen bir fikrimiz yok ancak öngörülerimiz var. Wang Yi’nin buradaki çıkarımı şu; rastgele bir askeri blok Rusya ve Çin’i huzursuz ediyor. Bu askeri blokların iki ülkenin de sonlarına dayanmasından pek rahatsız. Üçüncü olarak da şunu söylüyor. Avrupa’nın güvenliği probleminden bahsedeceksek BM Güvenlik Kurulu çatısı altında bu işler ilerletilmeli ve yeni bir Minsk Muahedesi ortaya konulmalıdır. hal bu türlü olunca Çin bu tip bir muahedeyi destekleyecektir. Klâsik olduğu üzere de tarafları Soğuk Savaş zihniyetini terk etmeye çağırıyor. Metinde yeni olarak geçiyor ancak iki tane Minsk süreci var. Sonuncusunu kastettiğini düşünüyorum.”

‘Bir tarafta Ukrayna başka tarafta Tayvan liderliği son derece ABD yanlısı siyasetler izliyor’


ABD idaresinin genişleme refleksinin yarın farklı coğrafik bölgeler ve adalar üzerinden Çin’e yönelebileceğini belirli ettiğini anımsatan Göçmen, Tayvan’a yapılan yüklü ölçüde silah sevkıyatlarına işaret etti. Göçmen Tayvan liderliğinin Ukrayna’ya takviye iletilerinin altını çizdi:

“Bu noktada Çin’in bir çerçeve çizdiğini söylemek mümkün. Bugün Ukrayna’da yaşanan ABD liderliğindeki NATO’nun genişleme refleksinin yarın farklı coğrafik bölgeler ya da adalar üzerinden Çin’e yanlışsız yönelebileceğinin farkında. esasen Washington idaresi de bunu yeteri kadar belirli ediyor. Tayvan’a yüklü ölçüde silah sevkıyatı yapmaları bu noktada Asya Pasifik’te kızıştırmak istedikleri bir alan olarak göze çarpıyor. Reuters’in haberine göre Tayvan başkanı, Ukrayna’ya dayanak açıklamasında bulunmuş ve empati duyuyoruz diye eklemiş. Ortada rastgele ne tarihi ne de coğrafya olarak benzerlikten bahsetmek mümkün değil. Fakat bir tarafta Ukrayna öteki tarafta Tayvan adasının liderliği son derece ABD yanlısı siyasetler izliyor. Tek ortak noktaları bu diye düşünüyorum.”

‘ABD Rusya’nın açıklamalarına karşın bir savaş ve tehdit enflasyonu yaratıyor’


ABD’nin ‘Rusya’nın Ukrayna’yı işgal edeceği’ temasıyla bir savaş ve tehdit enflasyonu yaratmaya çalıştığı görüşündeki Göçmen, bu yolla müttefikleri hizaya getirme maksadının başarılamadığı değerlendirmesinde bulundu. Öteki yandan Rusya ve Çin’in sıkıntıyı ‘bir kuşatma hamlesi’ olarak hakikat okuduklarını söyleyen Göçmen, Moskova ile Pekin ortasına kama sokma gayretinin yeni değil, ABD devlet aklının öteden beri enstrümanlarından birisi olduğunu anımsattı:


“Lavrov bugünkü açıklamasında bir daha savaş olmayacağını söylemiş oldu. ABD bir savaş ve tehdit enflasyonu yaratmaya çalışıyor. Zira lakin bu türlü müttefiklerini bir ortaya getirerek seferber edebilir. Bunu başaramadı. Lavrov’un problemin Çin ile de ilgili olduğu da yer aldı açıklamasında. Sonuçta ABD kurduğu telaffuz üzerinden müttefiklerini seferber edemeyerek ‘kaslarını gösteremezken’, öbür tarafta Rusya ve Çin sıkıntıyı hayli yanlışsız okuyorlar. Problemin bir kuşatma ve çembere alma sorunu olduğunu farkındalar ve bu noktada dayanışmalarını sürdürüyorlar. Rusya ve Çin ortasına kama sokma sıkıntısı yeni değil. ABD devlet aklının kullandığı enstrümanlardan bir tanesi. Soğuk Savaş’ta Nixon devrinde de tanıklık ettik. Emsal bahisleri farklı kılıflar altında gündeme getiriyorlar. Şi Cinping, Putin’e ‘Kış Olimpiyatları düzenlenirken saldırmayın’ demiş. elbette her ülke bir sefer düzenlediği aktifliğin üzerine bu biçimdesine bir gölge düşmesini istemez. Ancak iş o noktaya gelirse de kimsenin ‘biz burada kayak yapacağız, lütfen savaş çıkarmayın’ demesi mümkün değil. Bütün dünyayı etkileyecek tahminen de bir felakete tanıklık edilecek. İki ülke başkanının kalkıp da bu biçimde bir düzeyden belgeyi açmalarını beklemek en optimist iddiayla saflık olur. İki ülke sıkıntıyı apayrı bir jeopolitik gözlükle okuyor. Şunu biliyorlar. Burada gerçekleşen hadise burada kullanılan enstrümanlar yarın farklı lehçelerle Çin’in üzerinde de tatbik edilmeye çalışılabilir. Çünkü ABD açıkça şunu söylüyor. Bizim için en akut, hayati meydan okuma Çin Halk Cumhuriyeti. Şu anda da uğraş edeceğimiz hasım ise Rusya.”


‘Asya NATO’sundan bahsedilirken Rusya ve Çin’in dayanışması kadar olağan bir şey yok’


Çin’in İngilizce yayın yapan gazetesi Küresel Times’ın eski editörü Hu Xijin’in, “Rusya ABD ve NATO tarafınca kuşatılmaya direnirken yalnız olmayacak. şüphesiz Çin, Rusya’ya takviye teklifi sunacaktır” biçimindeki toplumsal medya paylaşımını da pahalandıran Göçmen, bunun en başta ekonomik yaptırım tehdidi karşısında dayanak sözü olduğu görüşünde. Pekin’in nazarında Batı’nın askeri ittifaklarla yarın Çin’i amaç alabilme potansiyeli olduğunu belirten Göçmen, NATO’nun iki yıl evvel gündemine Çin’i aldığını anımsattı:


“Ekonomik yaptırımlar uygulanması kelam konusuyken bu biçimdesine bir cümlenin yazılması bana enteresan geldi. Çin medyası bilhassa Çin’in en büyük İngilizce yayın organı Küresel Times’ın eski genel yayın direktörü olunca her ne kadar sivil bir şahıs olsa da işin ortasında biraz daha ciddiyet arıyoruz. Bunun da yaptırım sopasından daha sonra gelmesi de Çin’in tüm ekonomik imkanlarıyla gerisinde durmak istediğini, en azından bu biçimde bir iradesi olduğunu gösterir üzere geldi. Ancak Çin’in resmi bir devlet söylemi değil. Ancak burada en kıymetli nokta şu, Batı bir ‘kaslarını göstermek’ istiyor, bunun için askeri ittifaklar kuruyor. Bunların maksadı yarın Çin olabilir. 2 yıl evvel birinci kere NATO’nun gündemine Çin’i soktular. Artık yavaş yavaş farklı platformlarda öbür ülkeleri bir ortaya getirmeye çalışıyorlar. Asya NATO’su mu kurulacak, NATO, Asya-Pasifik’te bakılırsav alabilir mi; bunlar tartışılıyor. ötürüsıyla iki ülke bu sıkıntıyı büsbütün jeopolitik düzlemde okuyorlar. Bu noktada da dayanışmaları kadar olağan bir şey olmayacaktır.”


‘Biden gamlı baykuş üzere ‘Rusya şu vakit saldıracak’ diyor, Ukrayna’dan ‘yapmayın’ diye reaksiyon geliyor; iş güldürüye döndü’


ABD’nin müttefiklerini caydırıcılık için sıkıntı ikna ettiği görüşündeki Göçmen, Biden’ın ‘gamlı baykuş’ üzere daima ‘Rusya saldıracak’ söylemiş olduğini lakin Kiev’de bile ‘yapmayın’ iletisi verildiğini belirterek sıkıntının ‘komediye döndüğünü’ söylemiş oldu:

“ABD bir caydırıcılık testi yapmak istedi. Ancak bu vakte kadar caydırıcılığı bırakın daha fazlaca müttefiklerini toparlamaya çalıştı. NYT’de ‘Almanya’yı zorla ikna ettiler, yarım ağızlı caydırıcı tedbirler alındı’ diye bir makale vardı. Nasıl caydırıcı tedbirler alacak? Müttefiklerinin moralini bozuyor diye haber var. Bir taraftan gamlı baykuş üzere Biden daima Ukrayna size şu vakit saldıracak diye Ukrayna’dan reaksiyon geliyor, artık bunu yapmayın diye. Aslında Ukrayna alanında dramla başlayacak bir şeyin güldürüye gittiğini görüyoruz. Umarız daha fazla ileri gitmezler ve bu iş çözülür. En kıymetlisi de Rusya’nın haklı kaygılarının giderilmesiyle son bulur.”

Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.