‘ABD, Türkiye’nin diğer ülkelerden silahlanmasına müsaade vermez, F-16’lar uzun vadede verilir’

dunyadan

Global Mod
Global Mod
‘ABD, Türkiye’nin diğer ülkelerden silahlanmasına müsaade vermez, F-16’lar uzun vadede verilir’
Türkiye diplomasisi hafta sonunda G-20 doruğu vesilesiyle İtalya’nın başşehri Roma’ya taşındı. AB’den mevkidaşları dahil epey sayıda görüşme gerçekleştiren Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Eylül sonundaki BM Genel Konsey çalışmalarında temas fırsatı bulamadığı için ‘hayalkırıklığını’ lisana getirdiği ABD Lideri Joe Biden ile görüşme fırsatı buldu. Türkiye ile ABD içinde oldukcalu kriz başlıkları içinde son günlerde en öne çıkanı F-35 programından çıkarılma karşısında ödenen 1.4 milyar doların iadesi veya F-16 alımı ve mevcutların modernizasyonu olmuştu. toplantıda Biden’ın bu hususta olumsuz tavır alan Kongre karşısında ‘elinden geleni yapmayı’ vaadettiği belirtiliyor.


Erdoğan’ın G-20 temasları ve Biden’la görüşmesi ve Türk dış siyaseti açısından öne çıkan başlıkları ODTÜ Milletlerarası Münasebetler Kısmı Öğretim Üyesi ve Dış Siyaset Enstitüsü Lideri Prof. Dr. Hüseyin Bağcı ile konuştuk.


‘Kavala olayı çözümlenmiş değil bu bir denemeydi geri çekildi’


Prof. Hüseyin Bağcı’ya nazaran, Türkiye kesimi olduğu G-20 platformunu bugüne kadar mümkün olduğunca yeterli kullandı. Bu dorukta de Erdoğan’ın geliştirdiği ikili temasların yoğunluğuna dikkat çeken Bağcı, Osman Kavala’nın hür bırakılmasıyla ilgili 10 büyükelçinin bildirisinin yankıları sürerken Viyana Bildirisi’ne yapılan atıfla bu ülkeler geri adım atmasa da ‘denemenin geri çekilmiş olduğu’ değerlendirmesinde bulundu. Bağcı, bunda Türk diplomatların muvaffakiyetinin rol oynadığı görüşünde:

“G-20 dünyanın iktisadı büyük ülkelerinin bir ortaya gelerek sıkıntılara tahlil bulma platformu olarak da kıymetlendirebilir. Evvelce G-8 vardı. Rusya, Kırım’ı ilhak ettikten daha sonra çıkarıldı. Artık G-7’ler olarak toplantılar devam ediyor. Lakin G-7’ler de endüstrileşmiş ileri ülkeler ve onların memleketler arası alandaki rolleri aşikâr ancak bunu biraz da dağıtmak, öteki ülkelere biraz daha fazla sorumluluk vermek istediler. Türkiye de birinci 20 iktisat içinde olduğu için alınan ülkelerden biri. Türkiye için de güzeldir. Bu platformu Türkiye bugüne kadar mümkün olduğunca yeterli kullandı. 2015’te de G-20 Doruğu Antalya’da yapılmıştı. Barack Obama da katılmıştı. ABD Lideri’yle 110 dakikalık bir görüşme sahiden uzun. Onun haricinde ikili görüşmeler hayli kıymetli. Almanya, Fransa ve Hollanda konumlarından aslına bakarsanız geri adım atmış değiller. Kavala olayı çözümlenmiş değil. 10 büyükelçi olayında hiç bir devlet tekrar bu mevzuyu gündeme getirmediler. Türkiye, Viyana Sözleşmesi’nin 41. Unsurunu yanlışsız biçimde yorumladı. Burada Türk diplomatların muvaffakiyetini kutlamak gerek, içişlerine bir müdahale olarak algılandı. Bu bir denemeydi, geri çekildi. Lakin Fransa ve Almanya, Avrupa’nın geleceği açısından Türkiye için epeyce değerli iki ülke. Olaf Scholz, Almanya’nın yeni başbakan adayı. Merkel ile bir arada geldi. Ve onu milletlerarası alanda ‘gelinin koluna giren babanın, düğün salonunda dolaştırması gibi’ tanıttı.”

‘Kongre’deki ters olan senatörler bir biçimde ikna edilecekler’


Prof. Bağcı, Biden ile Erdoğan’ın görüşmesinin tansiyonu düşürdüğü görüşünde. toplantıdan yola çıkarak kısa vadede Ankara’nın Suriye’nin kuzebir daha operasyona girişmesini beklemeyen Bağcı, NATO bağlamında bir çatışma halinin olmadığının teyit edildiğini, S-400’lerin de büyük fırtına kopartmadığını belirtti. Bağcı, Türkiye’ye beklentisi olan F-16’ların uzun vadede verileceğini düşünüyor. Amerikan siyaseti ve savunma endüstrinin Ankara’nın Rusya’dan Çin’den veyahut Fransa’dan epey sayıda silah almasına müsaade vermeyeceği görüşündeki Bağcı, “Türkiye’ye F-16’lar verilmezse bu biçimde da NATO’nun ortasındaki istikrarlar değişir” vurgusu yaptı:


“ABD-Türkiye içindeki bağlantıların tansiyonun düşmesi, iki dışişleri bakanın da toplantıya katılması hayli değerliydi. Art plan konuşmalarını bilemiyoruz. Yalnızca Amerikan Dışişleri Bakanlığı ile bizim bakanlığın yayımladığı açıklamalar var. Bunların haricinde hangi bahislere değinildi bilmiyoruz. Lakin şunu biliyoruz. Türkiye’nin kısa müddette askeri operasyon yapması kelam konusu değil. Türkiye ile ABD içinde NATO konusunda bir çatışma kelam konusu değil. İkisi de NATO üyesi olduklarını teyit ettiler. S-400’ler konusunda o kadar büyük bir fırtına kopmadı. Türkiye’nin beklentisi F-16’ların uzun vadede verileceğini düşünüyorum. Türkiye’nin gerek Rusya ve Çin’den ya da Fransa’dan epeyce sayıda silah almasına Amerikan siyaseti ve savunma sanayisinin müsaade vermeyeceğini düşünüyorum. Kongre’deki karşı temsilciler bir biçimde ikna edilecekler. Sonuçta bu işlere Amerikan devlet aklı karar veriyor. Türkiye’ye F-16’lar verilmezse bu biçimde da NATO’nun ortasındaki istikrarlar değişir. Zira Türkiye’nin hava savunması uçak manasında F-16’lara bağlı. O niçinle Amerika ya da NATO genel manada bu biçimde bir riske girer mi sorusuna verilecek karşılık bence hayır.”


‘NATO ülkeleri içindeki tabir yerindeyse aile arbedesi, para ailede kalır’


Türkiye, Yunanistan ve ABD’nin NATO üyeleri olduğunu anımsatarak yaşananları ‘aile kavgası’ diye yorumlayan Bağcı’ya göre, son vakit içinderda Yunanistan’ın ittifak ortasında ön plana çıkmasının niçini Türkiye’nin Mısır, İsrail ve Suriye ile başta olmak üzere Akdeniz ülkeleriyle hengameli olması. Türkiye’nin coğrafyasında oyun yapan değil lakin oyun bozucu olarak da algılandığı bir yapı bulunduğunu belirten Bağcı, “Ama Türkiyesiz olmuyor” vurgusu yaptı:

“Türkiye de Yunanistan da ABD de NATO üyesi. Bu NATO ülkeleri içinde olan bir olay yani tabir yerindeyse aile arbedesi. Para ailede kalır. NATO’nun ortasında kalan bir şey. Türkiye’nin de bu gelişmelerden haberi yok değil. Türkiye’nin NATO’da daimi temsilcisi var. Türkiye, NATO’nun bütün aldığı kararları ortasında. Türkiye’nin onayı olmadan bir karar alınamaz aslına bakarsan. Burada Yunanistan’ın ön plana çıkması son devirlerde Türkiye’nin Mısır, İsrail ve Suriye ile başta olmak üzere Akdeniz ülkeleriyle arbedeli olması. Fransa bunu epeyce yeterli kullandı. İtalya dengeyi yeterli kullanıyor. Her iki tarafla da konuşuyor. Libya herkes için kıymetli. İtalya için de bizim için de Avrupa ve ABD için de değerli. Türkiye’nin bu coğrafyada tahminen oyun yapan değil lakin oyun bozucu olarak da algılandığı bir yapı var. Lakin Türkiyesiz de olmuyor. O niçinle Dedeağaç olayı Orta Avrupa ve Ukrayna yüklü olarak işlemesi lazım. Rusya’ya karşı alınan tedbirler çerçevesinde bir proje olarak görmek lazım. Karadeniz Ekonomik İşbirliği var. Yunanistan’ı Karadeniz Ekonomik İşbirliği’ne alan ülke Türkiye aslına bakarsanız. Arnavutluk ve Yunanistan’ın Karadeniz’de ne işleri var? Bu siyasi bir ödündü. 1992’de Turgut Özal’ın cumhurbaşkanlığı periyodunda yapıldı. Bu kıymetli bir platform. NATO platformu farklı bir şey. ABD iki ülkede biri Kosova biri de Yunanistan’da teknik olarak daha rahat hareket edebileceği bir alan var. Amerika’ya en çok karşı çıkan ülkelerden biri NATO içerisinde Yunanistan’dır. Yunanistan sosyalistleri, komünistleri ‘Kahrolsun Amerika’ derler. Sekiz komünist milletvekili Yunanistan’ın NATO’ya girmesine karşı oy kullanmıştı. Türkiye’de bir tane karşı oy yoktu. O niçinle Yunanistan ile ABD içindeki gelişmeleri Türkiye’nin telaşla karşılaması şu istikamette. Siz Türkiye’de her gün ‘ABD ve NATO düşmandır’ derseniz olacağı bu. Meslektaşlarımız ‘Türkiye, NATO’dan çıksın’ diyor. Buyurun Türkiye, NATO’dan çıksın. bu biçimde Yunanistan’da yatırım yapıyorlar. halbuki işin ortasında olmak daha âlâ. Ya masadasınız ya menüdesiniz. kimi vakit arkadaşlarım menüde olmayı tercih ediyor, ben masada olmayı yeğleyenlerdenim. Kamuya öteki konuşuyorlar, kapalı odalarda diğer bir türlü konuşuyorlar. İçeride baş göz yarılır, dışarıya çıktığında biz dostuz derler. Bu bu biçimdedir ancak olağan.”

‘Tarihte Türkiye ile Rusya ilgilerinde her vakit Avrupa’nın kaygısı olmuştur’


Türkiye ile Rusya ilgilerinde her vakit Avrupa’nın telaşı olduğunu anımsatan Bağcı’ya göre, Cumhurbaşkanı’nın bir daha İtalyan-Fransız iştirakindeki SAMP-T füzeleriyle ilgilenildiğini söylemesi, devam eden savunma işbirliğinin yansıması ve ABD de bu işin bir kesimi:


“Tarihte Rusya ile olan münasebetlerimizde her vakit Avrupa’nın kaygısı olmuştur. O niçinle 1853 Rus savaşından beri Fransa ve İngiltere, Türkiye’ye dayanak sağlamıştır. İkinci Dünya Savaşı başladı, Türkiye üçlü mutabakat imzaladı. İngiltere ve Fransa bir atağa uğrarsa ki burada Sovyetler Birliği tanımlanıyor, Türkiye yardıma gitmekle yükümlü değil lakin Türkiye hücuma uğrarsa İngiltere ve Fransa yardıma gelecekti. Bu üçlü muahedenin en büyük özelliği bir daha İngiltere’nin Türkiye’yi bütün ikinci dünya savaşı boyunca desteklemesi. İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra İngiltere ‘Artık ben Türkiye’ye yardımcı olamayacağım’ dediği için Türkiye, ABD’ye yöneldi. SAMP-T füzeleri İtalyanların Fransızlarla ortak ortak imali. Bir konsorsiyumun oluşturduğu bir şey. Biz İtalyanlardan helikopterle Agusta motoru alıyorduk Sikorskyler için bir de atak helikopterleri için. İtalya ile sıkı bir işbirliğimiz var ancak İtalyanlar da Amerikalılarla işbirliği yapıyor. Yani İtalyan-Amerikan işbirliğini Sikorskyler ve atak helikopterleri için kullanmıştık.


‘Bu kadar arabayı göndermeyince karbon emisyon hacminde düşüklük oldu’


Bağcı’ya nazaran, Erdoğan’ın Afrika çeşidi ve Azerbaycan’ın akabinde Roma’dan Glasgow’a geçmemesi ağır gündemin yarattığı yorgunluk düşünüldüğünde olağan sayılmalı:


“Bu kadar arabayı oraya göndermedikleri için karbon emisyon hacminde düşüklük oldu. Bunlar güç göstergesi. Lakin Cumhurbaşkanı bir noktada da yoruldu. Evvel Afrika’daydı, geldi Azerbaycan’a gitti. Oradan Roma’ya, artık bir de Glasgow yaparsa kolay değil bu işleri kaldırmak. Bence gitseydi güzel olurdu. Ancak gitmeme hakkını kullandı.”

Haber Sitelerinden Alıntı Yapılmıştır.